საქმეს ისეთი პირი უჩანს, რომ ევროკომისიის დასკვნა, რომელსაც შინ და გარეთ უკლებლივ ყველა მოუთმენლად ელოდა, კიდევ დიდხანს იქნება განხილვისა და მსჯელობის საგანი. რუსულ-ქართული აზრი უკვე ცნობილია, აფხაზური შთაბეჭდილებების გასაგებად კი სერგეი შამბას დავუკავშირდით.



– როგორ შეაფასეს აფხაზეთში ტალიავინის კომისიის დასკვნა?

– რა თქმა უნდა, დადებითად. რა, თქვენ ან ჩვენ დასკვნის გარეშე არ ვიცოდით, რაც მოხდა?! ვინ დაიწყო ომი?! უბრალოდ, ჩვენ ველოდებოდით, როგორი იქნებოდა საერთო ევროპული პოზიცია. მართალია, კომისიას ერქვა დამოუკიდებელი, მაგრამ ყველამ ვიცით, რომ ის დამოკიდებულია ევროპელი პოლიტიკოსების პოზიციაზე. ამ დოკუმენტის მთავარი დასკვნაა ის, თუ ვინ დაიწყო ომი. რადგან, ვინც იწყებს ომს, მან უნდა იცოდეს, რომ იქნებიან დევნილები, ნგრევა, მსხვერპლი მშვიდობიან მოსახლეობაში, დაინგრევა ინფრასტრუქტურა და ასე შემდეგ. დასკვნაში პირდაპირაა ნათქვამი, ლამის ზეპირად მახსოვს: „7 აგვისტოს ღამით, როდესაც 8 აგვისტო თენდებოდა, საქართველომ ცხინვალზე საარტილერიო იერიში მიიტანა, ამ დროს კი ცხინვალისკენ და მიმდებარე რაიონებისკენ მიიწევდნენ საჯარისო ფორმირებები,“ – აი, ამით დაიწყო ომი, დანარჩენი კი ომის შედეგებია.

– ეთნოწმენდაც?

– რა თქმა უნდა. ნებისმიერ ომს აქვს ასეთი ნეგატიური შედეგი. სწორედ ამაში სდებდნენ ბრალს მილოშევიჩს. ალბანელებმაც ჩაატარეს ეთნიკური წმენდა, მაგრამ ამაზე პასუხისმგებლობა დაეკისრა მილოშევიჩს, როგორც ომის დამწყებს. რამდენჯერ დაიწყო ომი საქართველომ?!

– ზოგიერთი რუსი პოლიტოლოგი ფიქრობს, რომ ამ დასკვნის საფუძველზე ევროკავშირმა დე-ფაქტოდ აღიარა აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი. თქვენ როგორ ფიქრობთ?

– ეს არსებითად ასეა, იმიტომ რომ დოკუმენტში არაფერია ნათქვამი ინტერვენციაზე.

– მე ძალიან მიკვირს, რატომ არ არის ოკუპაცია ნახსენები, როდესაც ოკუპაცია ძალიან რეალურია?

– არ არის, იმიტომ რომ რუსეთმა უპასუხა ცხინვალის შტურმს. სხვა საქმეა, რომ მათ გადაამეტეს ძალის გამოყენება, ეს უკვე ჰუმანიტარული სფეროდანაა, რადგან, რეალური სამხედრო-პოლიტიკური მოქმედებებიდან გამომდინარე, ეს არ არის ძალის გადამეტება.

– ამბობთ, რომ დასკვნის გარეშეც ვიცით, ვინ დაიწყო ცხინვალის საარტილერიო შტურმიო. ჩვენ, ასევე, ყოველგვარი დასკვნის გარეშეც ვიცით, რომ კოდორის ხეობა დაიკავეთ. რა შუაში იყო ცხინვალის შტურმთან აფხაზების მიერ კოდორის ხეობაზე იერიში?

– ქართველმა საზოგადოებამ არ იცის, რომ სააკაშვილი ძალის გამოყენებას აპირებდა აფხაზეთსა და „იუჟნაია ოსეტიაში“?!

– არ იცოდა.

– დამამთავრებინეთ. ქართველმა საზოგადოებამ 2004 წლიდან იცოდა, რომ სააკაშვილი ძალის გამოყენებას აპირებდა. როდესაც 2006 წელს კოდორის ხეობაში შეიყვანეს ჯარები, მაშინვე ითქვა, რომ ეს არის პლაცდარმი აფხაზეთზე თავდასასხმელად. არ იყო საჭირო ქართული ჯარის კოდორის ხეობაში შეყვანა, ეს იყო მოსკოვის შეთანხმების დარღვევა. ჩვენ არაერთხელ გვითქვამს, რომ ვიმოქმედებთ დიპლომატიური მეთოდებით მანამ, სანამ არ ამოვწურავთ მათ, მაგრამ, როდესაც საქართველომ 2008 წლის აგვისტოში მოგვცა საბაბი, ჩვენ მივხვდით, რომ დიპლომატიური მეთოდები ამოიწურა, გამოვიყენეთ ძალა და გავათავისუფლეთ კოდორის ხეობა, როგორც ვამბობდით. კოდორის ხეობა აფხაზეთის ტერიტორიაა, არ დაგავიწყდეთ.

– მახსოვს, როგორც ის, რომ კოდორის ხეობაში სულ მუდამ ქართველები ცხოვრობდნენ.

– რა შუაში არიან ის ქართველები, რომლებიც იქ ცხოვრობდნენ?! არ იყო საჭირო იქ ჯარის შეყვანა. მშვიდობიანი მოსახლეობა არც დაზარალებულა.

– რა თქმა უნდა, იმიტომ რომ, გამოვიდნენ.

– გამოსვლამდეც არავინ ესროდა მოხუცებს. მე მიკვირს, რაც უნდა მოხდეს, თქვენს საზოგადოებას არ უნდა სიმართლის დანახვა. ეს გღუპავთ ამდენი ხნის განმავლობაში. თქვენ ცხოვრობთ თქვენივე წარმოდგენების ტყვეობაში და ამაში დამნაშავეა არა თქვენი ხელისუფლება, არამედ – თქვენ თვითონ, თორემ ასეთი ხელისუფლებები არ გეყოლებოდათ. თქვენ თქვენს თავს ყოველთვის მსხვერპლად მიიჩნევთ, რაც ასე არ არის!

– მე არ ვიღებ თქვენს შენიშვნას, რადგან ძალიან კარგად ვიცი, რას ვფიქრობ და როგორ ვწერ. მე, უბრალოდ, გისვამთ კონტრკითხვებს. ევროპამ თვალი დახუჭა აღიარებაზეო, მაგრამ, ამის მიუხედავადაც, რატომ მუხრუჭდება აღიარების პროცესი?

– ყველას ეშინია სეპარატიზმის. მაგრამ, ვინც გამოამჟღავნებს ნებისყოფას და დაამტკიცებს წლების განმავლობაში, რომ უნდა დამოუკიდებლობა, მას აღიარებენ. ამიტომაც გველაპარაკებიან ჩვენ ევროკავშირის წარმომადგენლები, ამერიკელები; ჩვენთან ამას წინათ ჩამოსული იყო დანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი, თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე, გვაქვს კონტაქტები სხვა ქვეყნებთანაც. ითქვა, ჩვენ არ ვაღიარებთ აფხაზეთს, მაგრამ მხარს დავუჭერთ აფხაზ საზოგადოებასო. ანუ ისინი მხარს გვიჭერენ, ყველაფერი დანარჩენი კი პოლიტიკური კონიუნქტურის საქმეა. სიტუაცია იცვლება, ისინი დააკვირდებიან, როგორ განვვითარდებით და, თუ შევესაბამებით იმ სტანდარტებს, რომლებიც მათ წარმოდგენებს შეესაბამება, რა თქმა უნდა, გვაღიარებენ. პროცესი ნელა წავა, რადგან აფხაზეთის აღიარება ნიშნავს, რომ უნდა გაიმწვავო ურთიერთობა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ძალებთან, უნდა გაამწვავო შიდა პრობლემები, მაგრამ, საბედნიეროდ, არიან ძალები, რომელთაც ესმით, რომ ბრძოლა დამოუკიდებლობისთვის და კონიუნქტურის წინააღმდეგ უფრო მნიშვნელოვანია. ჩვენ ვეძებთ ასეთ ძალებს და ვიპოვით კიდეც. ჩვენი დელეგაცია ახლახან დაბრუნდა ცენტრალური ამერიკიდან, სადაც დიდი მუშაობა ჩაატარა. ჩვენი წარმომადგენლები ნახევარი წლის განმავლობაში მუშაობდნენ ვენესუელაში. იქ გვყავს ჩვენი ლობისტები. ვიცით, რომ სამხრეთ ამერიკის კონტინენტი ლოიალურადაა განწყობილი ჩვენი ქვეყნისადმი.

– ანუ რუსეთისადმი?

– რუსეთისადმიც. მაგრამ ისინი ჩვენ გვექცევიან გულისხმიერად არა მხოლოდ რუსეთის გამო, არამედ იმიტომ, რომ ისინიც იბრძვიან დამოუკიდებლობისთვის.

– და არ უყვართ ამერიკა?

– ეს დაკავშირებულია იმასთან, რომ ამერიკა დომინირებს და იყენებდა მათ რესურსებს. ფაქტობრივად, ამერიკული ბიზნესი ქურდავდა ამ ქვეყნებს. მათ აქვთ კონფლიქტი ამერიკასთან და ესმით ჩვენი ბრძოლა. მათ უპირისპირდება ამერიკა და ის ქვეყნები, რომლებიც ჩვენც გვიპირისპირდებიან.

– ესე იგი, ოკეანის გაღმა, ჩვენი არ იყოს, თქვენც უფრო გიადვილდებათ მუშაობა, ვიდრე ახლო მეზობლებში?

– რა თქმა უნდა, იმიტომ რომ აქ ყველაფერი ურთიერთდაკავშირებულია და ეს უფრო რთულია, მაგრამ აქაც ესმით ჩვენი. ჩვენი აღიარება მომენტალურად არ მოხდება, როგორც კოსოვოს შემთხვვაში, რომელიც ამერიკელების შეძახილზე ყველამ აღიარა.

– ამერიკამ იმუშავა წინასწარ, რუსეთმა – არა.

– იქ არის საერთო პოზიცია, ნატოს წევრებმა მიიღეს კონსოლიდებული გადაწყვეტილება. აქ ასეთი რამ არ არის, მით უფრო, რომ რუსეთი არ აჩქარებს ამ პროცესს.

– აი, ამიტომაც გკითხეთ, რუსეთი რატომ არ ეხმარება თავისი გავლენით თქვენი აღიარების პროცესს?

– ჩვენ დამოუკიდებლად ვმოქმედებთ და ამიტომ ნელდება პროცესი. რუსეთს რომ მოენდომებინა, შეიძლება, პროცესი უფრო სწრაფად წასულიყო.

– და რით ხსნით იმას, რომ რუსეთს არ უნდა პროცესის დაჩქარება?

– რუსეთის ხელმძღვანელობა გვეუბნება, ჩვენ არ მივცემთ ბიძგს ამ პროცესს და არავის ვაიძულებთ არავის აღიარებასო.

– ეს არ ჰგავს რუსეთის ქმედებას.

– რატომ არ ჰგავს? რუსეთმა თავისი საქმე გააკეთა: მან გვაღიარა, ჩვენი ურთიერთობა საკმარისია მისთვის პრობლემების გადასაწყვეტად და ჩვენც გვაძლევს საშუალებას, ჩვენი საკითხები მოვაგვაროთ. ახლა ჩვენ ვმუშაობთ, რომ გვაღიარონ დანარჩენებმაც: ვმუშაობთ ევროკავშირთან, თურქეთთან.

– ფიქრობთ, რომ რუსეთი გახსნილი გულით გეუბნებათ – აი, თქვენ ყველა შესაძლებლობა და განვითარდითო, დანერგეთ ევროპული ფასეულობებიო?

– ჩვენ რუსეთის აღიარებამდეც ვავითარებდით ევროპულ ღირებულებებს.

– ეს სხვა საქმეა, მე გეკითხებით, რუსეთს თუ უნდა ეს-მეთქი?

– ჩვენ არ გაგვიგია რუსეთისგან, ან ეს არ გააკეთოთ, ან ისო. დარწმუნებული ვართ, რომ რუსეთი დაინტერესებულია ჩვენი განვითარებით, რადგან რუსეთს უნდა, აჩვენოს ყველას, რომ მისი აღიარება გამართლებულია.

– ვენესუელამ გაღიარათ რუსეთთან სარფიანი გარიგების სანაცვლოდ. არ იფიქროთ, შეურაცხყოფას გაყენებთ, ჩვენც ვიღებთ ხოლმე ასეთ მერკანტილურ გარიგებებში მონაწილეობას.

– არასწორია იმის თქმა, რომ ვენესუელამ რუსეთის მიერ მიყიდული იარაღის სანაცვლოდ გვაღიარა. ეს პროექტი ხელსაყრელია როგორც რუსეთისთვის, ისე ვენესუელისთვის. მგონია, რომ ვენესუელის აღიარება მოულოდნელი იყო რუსეთისთვისაც კი. ჩვენი დელეგაცია ამ შეთანხმებამდეც მუშაობდა ვენესუელაში და ეს საფუძველი მანამ მოვამზადეთ, სანამ ჩავესი მოსკოვში ჩავიდა.

– თბილისი აპირებს, შემოგთავაზოთ სოხუმი-თბილისის მაგისტრალის გახსნა. რას იტყვით?

– ჩვენ გვინდა, რომ ყველა მიმართულებით გაიხსნას გზები, სოხუმი-თბილისის გახსნით კი გამოდის, რომ რაღაც დერეფნებს გვიხსნიან. ჩვენ მზად ვიყავით რკინიგზის გახსნისთვის, საზღვაო კომუნიკაციების, აეროპორტის გახსნისთვის არა მხოლოდ თბილისთან, არამედ ყველასთან და ჩვენ ამას მაინც გავაკეთებთ.

– მე კონკრეტულად თბილისის მიმართულებაზე გელაპარაკებით.

– ჩვენ არანაირი ასეთი სიგნალი არ მიგვიღია.

– თუ მიიღებთ, როგორ მოიქცევით?

– ჩვენ, თავის დროზე, განვიხილავდით რკინიგზის გახსნას.

– კარგი, ასე გკითხავთ: თქვენს ერთ-ერთ მინისტრს, თენგიზ ლაკერბაიას დავურეკე და ძალიან ზრდილობიანად ვთხოვე ინტერვიუს მოცემა, ის მეჩხუბა და ყურმილი დამიკიდა. ასეთი ქცევა არც კაცს უხდება, არც კავკასიელს და, ზოგადად, არც ადამიანს. თქვენი აზრით, როგორ უნდა მოიქცნენ ქართველები, რომ ადამიანურად მაინც შევძლოთ ურთიერთობა?

– ეს ის არის, რასაც მუდმივად ვამბობ: საჭიროა არა ტერიტორიების, არამედ ადამიანების ნდობის დაბრუნებაზე ფიქრი. საქართველოს ხელისუფლების მოქმედება ყოველთვის იქითკენ იყო მიმართული, რომ გავლენა ჰქონოდა ტერიტორიებზე. როდესაც ქართული პოლიტიკა უარს იტყვის ამ პრიორიტეტზე და იტყვის, რომ პრიორიტეტია ნდობა, მაშინ შეიძლება, დაიწყოს დათბობის პროცესი. მაგრამ ზოგიერთ ახალგაზრდას მოთმინების უნარი არ აქვს, უნდათ, რომ სწრაფად გადაწყვიტონ საკითხები, სწრაფად მხოლოდ ძალას შეუძლია გადაწყვეტა, ძალით კი არ გამოსდით.

– ქართველი პოლიტიკოსები ხშირად ლაპარაკობენ ნდობაზე?

– მაგრამ რეალურად ჩვენ ხომ ვხედავთ, რომ ქართული პოლიტიკა ყველგან ცდილობს, ფეხი დაგვიდოს? ყველა კომპანიას, რომელიც აქ აპირებს შემოსვლას, დაჯარიმებით ემუქრებიან. ისინი მუდმივად ქმნიან მტრულ გარემოს.

– აბა, როგორ უნდა მოიქცნენ? სხვათა შორის, ისინი ამბობენ, ჩვენთან შეუთანხმებლად არ შეხვიდეთო. თქვენ რომ იყოთ საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი, როგორ მოიქცეოდით? როგორ გადაწყვეტდით ამ პრობლემას?

– ვაშაძე არ განსაზღვრავს ამ პოლიტიკას. სრულიად სხვაგვარი პოლიტიკა უნდა ყოფილიყო, თავიდანვე იყო საჭირო მეგობრული ხიდების გაბმა. იყო ეტაპები, როდესაც ჩვენ მზად ვიყავით ფედერაციაზე, კონფედერაციაზე, დღეს კი სულ სხვა ვითარებაა. დღეს საქართველომ უნდა თქვას: აფხაზეთი უნდა განვითარდეს, ჩვენ გავხსნით საზღვრებს. ჩვენ ამას მაინც გავაკეთებთ, მაგრამ საქართველოს ეშინია, თუ ამას გავაკეთებთ, უფრო გავძლიერდებით. საქართველო ვითარდება დასავლეთის მიმართულებით, აფხაზეთს კი გზას უჭრის დასავლეთისკენ, ეს ხომ ჩვენ კიდევ უფრო დაგვაშორებს?!

– ნდობის აღდგენა რას ნიშნავს? თბილისმა უნდა აღიაროს აფხაზეთი?

– ჩვენ არ ვაპირებთ ამ თემაზე ლაპარაკს.

– ვთქვათ, თბილისმა განაცხადა, გაღიარებთ, თუ დააბრუნებთ დევნილებსო? ეს წინადადება თქვენთვის მისაღებია?

– რა თქმა უნდა, ეს მართლაც შოკი იქნებოდა აფხაზი საზოგადოებისთვის, რომელიც აიძულებდა მას, ისევ გასჩენოდა ნდობა საქართველოსადმი, მაგრამ დევნილების დაბრუნება არ არის უბრალოდ პოლიტიკური საკითხი, მათი დაბრუნება უნდა უნდოდეს საზოგადოებას.

– თუ საზოგადოებას უნდა დამოუკიდებლობა, რაღაც მსხვერპლი უნდა გაიღოს კიდეც ამისთვის. თბილისის მიერ აფხაზეთის აღიარებით დამთავრდებოდა აფხაზეთის პრობლემები?

– მაგრამ აქ ისევ ცოცხალია ემოციები. საჭიროა, რომ აფხაზმა საზოგადოებამ აპატიოს ქართველ ხალხს, გაითვალისწინეთ, დევნილები უნდა დაბრუნდნენ შერეულ რაიონებში.

– მესმის, მაგრამ, ვთქვათ, თბილისი ამბობს, ვიმუშაოთ დევნილების დაბრუნებაზეო და დებს გარანტიას, რომ, როგორც კი, 10 თუ 20 წლის შემდეგ, დევნილები დაბრუნდებიან, გაღიარებთ!

– მე მქონდა დევნილების დაბრუნებაზე პროექტი, რომელმაც ყველა დააინტერესა, მაგრამ ვერ განხორციელდა… ნდობის აღდგენა აუცილებელია, რათა ჩვენმა საზოგადოებამ მსოფლიოს ყველა ბოროტება საქართველოში არ დაინახოს.



ნინო ხაჩიძე


скачать dle 11.3