კატალოგი
პოლიტიკა
ინტერვიუები
ამბები
საზოგადოება
მოდი, ვილაპარაკოთ
მოდა + დიზაინი
რელიგია
მედიცინა
სპორტი
კადრს მიღმა
კულინარია
ავტორჩევები
ბელადები
ბიზნესსიახლეები
გვარები
თემიდას სასწორი
იუმორი
კალეიდოსკოპი
ჰოროსკოპი და შეუცნობელი
კრიმინალი
რომანი და დეტექტივი
სახალისო ამბები
შოუბიზნესი
დაიჯესტი
ქალი და მამაკაცი
ისტორია
სხვადასხვა
ანონსი
არქივი
ნოემბერი 2020 (103)
ოქტომბერი 2020 (210)
სექტემბერი 2020 (204)
აგვისტო 2020 (249)
ივლისი 2020 (204)
ივნისი 2020 (249)

№48 როგორ გადაურჩა ბერიას მიერ მოწყობილ ტერაქტს სერგო ორჯონიკიძე

ნინო კანდელაკი ნიკა ლაშაური

  მიუხედავად იმისა, რომ 1953 წლის დეკემბერში ლავრენტი ბერიას ფალსიფიცირებულ სასამართლო პროცესზე  მას უამრავი ცრუ ბრალდება წაუყენეს, რომელთა შორის ტერორისტული აქტებიც ფიგურირებდა, ვერაფერი დაუმტკიცეს და სასიკვდილო განაჩენი თითიდან გამოწოვილი ბრალდების შედეგად მიუსაჯეს. თუმცა, იმ ტერორისტული აქტების შესახებ, რომლებიც უშუალოდ ბერიას მიერ იყო მოწყობილი, იქ სიტყვაც კი არ თქმულა... ისტორიის პროფესორი, სტეპან ხორიაევსკი წერს: „დანამდვილებითაა ცნობილი, რომ 1953 წლის დეკემბერში, როდესაც ლავრენტი ბერიას სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანეს, მარშალი ბერია უკვე დიდი ხნის მოკლული იყო  და ეს განაჩენი მისმა მორიგმა ორეულმა, სერგეი ჟანბეკოვმა მოისმინა, რომელიც წინა ორეულის, კორნეი ჩერვინსკის მაგივრად მიიყვანეს. ეს როტაცია კი იმით იყო გამოწვეული, რომ ერთ-ერთი სხდომის დროს ჯერ კიდევ ამ პროცესზე მოწმედ გამოძახებულმა (რამდენიმე დღეში ის დააპატიმრეს და დახვრიტეს) აზერბაიჯანის ცეკას პირველმა მდივანმა მირ-ჯაფარ ბაგიროვმა ბერიას ორეული გაშიფრა... საქმე ის იყო, რომ აზერბაიჯანელმა ბაგიროვმა შესანიშნავად იცოდა მეგრული ენა, რომელიც თავისი მეგობრის, ბერიას პატივსაცემად შეისწავლა და ისინი ამ ენაზე ხშირად ურთიერთობდნენ. როდესაც ბაგიროვმა ჩვენების მიცემა დაასრულა, ის ბრალდებულის სკამზე მჯდომ ბერიას ორეულს მიუბრუნდა და მეგრულად ჰკითხა: „როგორ გრძნობ თავს, ხომ არ გაწამებენო...“ ჩერვინსკი, რომელმაც მეგრული არ იცოდა, დაიბნა და ბაგიროვს რუსულად უთხრა: „რაო, რა თქვი?..“ ეს კი საკმარისი იყო, რომ ბაგიროვი მიმხვდარიყო, რომ განსასჯელის სკამზე ლავრენტი ბერია არ იჯდა.. ორი დღის შემდეგ ბაგიროვი დააპატიმრეს. ბერიას პროცესზე კი ჩერვინსკი ჟანბეკოვით შეცვალეს, რომელიც მეგრულ ენას კარგად ფლობდა, რადგან მარტვილის რაიონში იყო გაზრდილი და დედა დანელიას ქალი ჰყავდა. ჩერვინსკი, ჟანბეკოვი და პირველი ორეული – პავლე კანკავა 1954 წლის იანვარში უგზო-უკვლოდ გააქრეს. კანკავა, ფაქტობრივად, იდეალური ორეული იყო, მაგრამ მას ეპილეფსია სჭირდა და ამიტომ შეცვალეს...
  ბერიას ულტრანაციონალიზმისა და ტერორისტული აქტების მოწყობის მცდელობაში დასდეს ბრალი. თუმცა, რასაც აბრალებდნენ, ვერ დაუმტკიცეს. სამაგიეროდ, იმ პროცესზე სიტყვაც კი არავის დაუსველებია 1925 წლის 22 მარტს თბილისში მომხდარ ავიაკატასტროფაზე, რომლის დროსაც ხუთი კაცი დაიღუპა: სოლომონ მოგილევსკი, ალექსანდრე მიასნიკოვი, გიორგი ათარბეგოვი, იოსებ შპილი და ამბაკო საღარაძე. თვითმფრინავმა „იუნკერს F-13-მა“ ზუსტად შუადღეზე – 12 საათზე განიცადა კატასტროფა და ყველა  იქ მსხდომი იმსხვერპლა.
  შპილი გერმანელი იყო და ქართველ საღარაძესთან ერთად თვითმფრინავს მართავდა. მოგილევსკი, ათარბეგოვი და მიასნიკოვი კი საბჭოთა პარტიული მაღალჩინოსნები იყვნენ. მიასნიკოვის ნამდვილი გვარი მიასნიკიანი იყო, რომელიც მარტუნის ფსევდონიმით მოღვაწეობდა. ის ლიტერატორი იყო და ბოლშევიკურ შეკვეთებს ასრულებდა. გეორგ ათარბეგოვიც ეთნიკური სომეხი იყო. „ჩეკაში“ მუშაობდა და აქტიურად მონაწილეობდა 1918 წლის სოხუმის აჯანყებისა და განსაკუთრებით კი ჩრდილოეთ კავკასიასა და 1924 წლის აგვისტოს ქართული აჯანყებების უსასტიკესად ჩახშობაში, რითაც გაითქვა კიდეც სახელი. სოლომონ მოგილევსკი კი ამიერკავკასიის პოლიტიკური სამმართველოს უფროსი იყო და საქართველოს ჯალათად იყო მონათლული, რადგან მისი უშუალო მონაწილეობით  გამოასალმეს სიცოცხლეს უამრავი ქართველი პატრიოტი. სამივე ბოლშევიკი სოხუმში მიფრინავდა. 23 მარტს იქ აფხაზეთის საბჭოების ყრილობა უნდა ჩატარებულიყო და ისინი საპატიო სტუმრებად იყვნენ მიწვეული. მათთან ერთად უნდა გაფრენილიყო საქართველოს მეთაური სერგო ორჯონიკიძეც, თუმცა, ბოლო მომენტში, გაურკვეველი მიზეზების გამო, მან გაფრენაზე უარი თქვა და სიკვდილს გადაურჩა... ბერიას თანაშემწე კორნელი ელიავა ყვებოდა: „ეს ისტორია, ანუ ბერიას მოგილევსკისთან და ათარბეგოვთან დაპირისპირება 22 მარტის კატასტროფამდე თითქმის ერთი წლით ადრე დაიწყო, ხოლო უკიდურესი სიმწვავე 1924 წლის აგვისტოში მიიღო. იმ პერიოდში ბერია საქართველოს „ოგეპეუს“ საიდუმლო-ოპერატიული განყოფილების უფროსი იყო და უშუალოდ სოლომონ მოგილევსკის ექვემდებარებოდა. 1924 წლის აჯანყებამდე ცოტა ხნით ადრე მოგილევსკის კაბინეტში საგანგებო თათბირი გაიმართა. იქ ლაპარაკი იყო მოსალოდნელ შეიარაღებულ გამოსვლაზე მთელი საქართველოს მასშტაბით. ამის თაობაზე მოხსენებას ბერია აკეთებდა და მოგილევსკის მან უთხრა: „ყველა ძაფი ჩვენს ხელთაა. დავაპატიმრებთ აჯანყების მოთავეებს, გაზეთებსა და რადიოში გამოვაცხადებთ, რომ გახსნილია ეს აჯანყება და დიდ სისხლისღვრას ავიცილებთ თავიდან...“ მოგილევსკიმ კი ამაზე კატეგორიული უარი განაცხადა. ბერია უკიდურესად დაამცირა და მტკიცედ თქვა: ეს აჯანყება ისეთ სისხლში უნდა ჩაიხრჩოს, რომ ქართველებმა სამუდამოდ დაივიწყონ დამოუკიდებლობაზე ფიქრიო... ბერიას კი დაემუქრა: თუ კიდევ ნაციონალისტებს დაუდგები გვერდით, მათთან ერთად დაისჯებიო...“
   მიუხედავად „ოგეპეუს“ უფროსის მუქარისა, ბერიამ თავისი არხებით შეატყობინა მომავალ აჯანყებულებს, რომ ისინი გაშიფრულები იყვნენ და ამით ათასობით ადამიანი იხსნა სიკვდილისგან. ხოლო 7 თვის მერე კი გოგლიძისა და სხვა სანდო „ჩეკისტების“ მეშვეობით უნდა მოესპო სოხუმში მიმავალი ბოლშევიკური ოთხეული, რომელსაც ორჯონიკიძე მეთაურობდა. მაგრამ სერგო ორჯონიკიძე გაფრენაზე უარმა იხსნა. დანარჩენები კი (მათ შორის ორი უდანაშაულო პილოტი) საათის მექანიზმიანი ბომბით ჰაერში აფეთქდა და ღრმაღელესთან ჩამოვარდა...

скачать dle 11.3