– ცხადია, კონკურენციის თემაა, იმიტომ რომ არც აფხაზი ნაციონალისტების დიდ ნაწილს და არც რუსეთის ხელმძღვანელობას არ მოსწონდათ, რომ აფხაზები აქეთ დადიოდნენ სამკურნალოდ და იდეოლოგიურად მიაღწიეს იმას, რომ აქ სამკურნალოდ ჩამოსულები საკითხს ასე აყენებდნენ: რადგან გენოციდი მოუწყვეს, ქართველები ვალდებული არიან, უმკურნალონ. თუმცა, ჩასანაცვლებლად მაინც შემუშავდა რამდენიმე პროექტი. ერთ-ერთი აფხაზეთში უახლესი ტექნიკით აღჭურვილი კლინიკის მშენებლობაა, ყოველ შემთხვევაში, ასეა დეკლარირებული, თუმცა ააშენებენ თუ არა, სხვა საკითხია. ვთქვი, რომ იდეოლოგიური ფონის შექმნა მოახერხეს, მაგრამ ამავე დროს, პარალელურად, შეიქმნა ფონი, რომ რუსებიც ვალდებული არიან, რადგან აფხაზებმა მათ სტრატეგიული სივრცე შეუნარჩუნეს სამხრეთ კავკასიაში, ამიტომ რუსებმაც უნდა უმკურნალონ.

– იქ საკმაოდ რთული ვითარებაა, მაგალითად, ნარკომანიის თვალსაზრისით. როდესაც ახალგაზრდების გარკვეული პროცენტი ნარკოდამოკიდებულია და ამ სენით ყოველწლიურად იღუპებიან ადამიანები, ბუნებრივია, შესაბამისი პროგრამები სჭირდებათ. ასეთი პროგრამები მხოლოდ დანარჩენ საქართველოშია, რუსეთში კი არ მუშაობს. ამას გარდა, ძალიან დიდია ავარიების რიცხვიც, შესაბამისად, ავარიებში დაზიანებული ხალხიც და დიდი პრობლემაა შიდსი ან რომელი ერთი ჩამოვთვალო. მოკლედ, ერი დაავდებულია ფიზიოლოგიურად, თუმცა, მე რომ მკითხოთ, მათ ფსიქოლოგიური პრობლემებიც აქვთ. რაც შეეხება ამ ახალ სადაზღვევო პოლისებს: ეს არ არის სრულყოფილი დოკუმენტი. გავიარე კონსულტაციები აფხაზეთში მცხოვრებლებთან და მათ თქვეს, რომ ნორმალური სამედიცინო დახმარება გაეწიათ როსტოვში.

– დიახ, მაგრამ დიდმა უმრავლესობამ თქვა, რომ ეს არის ტყუილი, იმიტომ რომ მაინც უამრავი ფულის გადახდა მოუწიათ. და მართლაც ბევრი ფულის დამატება უწევთ, იმიტომ რომ სოხუმიდან როსტოვი ბევრად შორსაა და სჭირდებათ თანხა მგზავრობისთვის, იქ ცხოვრებისთვის. სოჭიც, როსტოვიც და კრასნოდარიც ძვირი ქალაქებია.

– აფხაზებს აქვთ ვაჭრობის რეჟიმი, მაგრამ ვაჭრობის შედეგი ცუდია. ერთადერთი კარგი შედეგი აქვს რუსეთს, თორემ დანარჩენების შედეგი, ჩვენიც და აფხაზებისაც, ცუდია.

– ეს არ არის მთავარი ამ საქმეში. ალბათ, ფულს გააკეთებენ, მაგრამ მე გამიჭირდება ამის მტკიცება.

– ვერ შეამცირებს, თუმცა მე არ ვარ წინააღმდეგი, რომ ვუმკურნალოთ, ოღონდ სხვანაირი ფორმით. არა მარტო აფხაზებს უნდა ვუმკურნალოთ, არამედ აფხაზეთში მცხოვრებ ქართველებსაც. მართალია, მათი ნაწილი საქართველოს მოქალაქეა, მაგრამ გაგებით უნდა მოვეკიდოთ იმ სიტუაციას, რაც ხდება გალში. ეს არის დექართველიზაციის პროცესი და ამიტომ მაქსიმალური რესურსი უნდა ჩავრთოთ, რომ მათ მყარად იგრძნონ თავი და იცოდნენ, რომ დედაქალაქს ისინი უპატრონოდ არ ჰყავს მიტოვებული.

– არა, მათ არ ეხებათ.

– მხოლოდ ჯანდაცვის პროგრამა სიტუაციას ვერ შეცვლის, 2010 წელს დაწერილ პროგრამაში კომპლექსური მიდგომა იყო, მაგრამ დარჩა მხოლოდ ჯანდაცვა. წინა ხელისუფლების დროსაც ასე იყო და ახლაც ასეა, მაგრამ, ვიდრე პროექტი კომპლექსურად არ განხორციელდება, მანამდე შედეგი არ ექნება.

– ოპოზიცია უფრო იქით, შემოდგომისთვის გადაწევას ითხოვდა ბჟანიას – ერთ-ერთი კანდიდატის, მოწამვლის გამო. ისინი, ყველანი, რუსეთის სხვადასხვა უწყების ფავორიტები არიან და, ამასაც რომ თავი დავანებოთ, რუსეთი მიხვდა, რომ ერთი ლიდერი აფხაზეთში დიდხანს ვერ ძლებს, იმიტომ რომ დაპირებებს ვერ ასრულებს. ყველა ლიდერი მოდის ულტრანაციონალური დაპირებებით, რომ კორუფციის დონეს შეამცირებს, რომ ხელს შეუწყობს დემოგრაფიული სურათის გაუმჯობესებას, აფხაზური ენის პოპულარიზაციას და ასე შემდეგ, მაგრამ ვერც ერთს ვერ ასრულებენ. ხაჯიმბამ თავისი დანაპირებიდან შეასრულა მხოლოდ ერთი რამ  – ქართველებს პასპორტები ჩამოართვა, სხვა ვერაფერი გააკეთა. ახლა უკვე ახალი ლიდერი ამბობს, რომ უფრო მეტს გააკეთებს.

– ბიბილოვი ლაპარაკობს, თორემ აქტიურობა ისეთი უნდა, აფხაზები რომ აქტიურობენ. რამდენჯერმე ჩავიდნენ აფხაზები იორდანიაშიც, ლიბიაშიც, არაბულ ქვეყნებში, სადაც ჩერქეზული და აფხაზური ტომები ცხოვრობენ. სხვათა შორის, იმ დელეგაციებში ისეთი ადამიანებიც იყვნენ, რომლებმაც თბილისში იმკურნალეს და ქართველი ექიმები თან გადაჰყვნენ. არ მინდა ყველაფრის თქმა, მაგრამ იქაური ქართული დიპლომატიური კორპუსი თავის დასავლელ კოლეგებთან, ფრანგებთან და ინგლისელებთან ერთად, ასეთი ინიციატივების წინააღმდეგ ხელჩართულ ომში არიან ჩართულები. უბრალოდ, ეს ჩვენმა საზოგადოებამ არ იცის.

რაც შეეხება ირანს: ირანთან მდგომარეობა რთულია – ირანის ხელმძღვანელობამ თავის დროზე განაცხადა, რომ სეპარატიზმს არავითარ შემთხვევაში მხარს არ დაუჭერს, რადგან ირანი თავად დგას სეპარატიზმის საფრთხის წინაშე. ამერიკული შეტევა მაინცდამაინც არ გულისხმობს შეიარაღებულ თავდასხმას ირანზე. ირანის ეთნიკური შემადგენლობა ჭრელია, რა თქმა უნდა, ფერეიდნელ ქართველებს არ ვგულისხმობ – სულ 30 000 ადამიანია. ვგულისხმობ არაბებს, რომლებიც სამხრეთ ირანში ცხოვრობენ, აზერბაიჯანელებს, ქურთებს. ასე რომ, მათთვის ეს თემა ძალიან მგრძნობიარეა და პრეცედენტის შექმნა მათთვის რისკია. შეიძლება, ითქვას, ასადმა „გაიჩალიჩა“ – ახლა ქურთებს ისეთი არგუმენტი აქვთ, რომ ასადი კონტრარგუმენტად ვერაფერს უპირისპირებს.

– რა თქმა უნდა, მაგრამ ჩვენც უნდა განვაგრძოთ მუშაობა, რადგან, მიუხედავად იმისა, რომ ირანმა ჩვენდამი რამდენიმე ცდომილება დაუშვა, ყოველთვის უნდა ვიცოდეთ, რომ ეს ქვეყანა მყარად დგას თავის პოზიციაზე და ისეთი პოლიტიკა უნდა შევქმნათ, რაც არ იქნება დამოკიდებული სხვის ნებაზე, იმიტომ რომ ჩვენ ხშირად იძულებულები ვართ, შევასრულოთ ჩვენი პარტნიორების ზოგიერთი მითითება.