– თუ ჩინეთის მაგალითით ვიმსჯელებთ – ეს ტექნიკურად შესაძლებელია, თუ ვიმსჯელებთ ირანის მაგალითით, არ არის შესაძლებელი, იმიტომ რომ, მართალია, ირანში ოფიციალურად აკრძალულია ბევრი საერთაშორისო სოციალური სისტემა, მათ შორის, „ფეისბუქი“, მაგრამ ირანელი მომხმარებელი მაინც ახერხებს იქ შეღწევას და აქტიურობას. ირანში არის ასეთი გამონათქვამი: აიათოლასაც კი აქვს „თვითერიო“, ანუ იქ ამ თემას ხელისუფლება მაინცდამაინც განსაკუთრებით არ აკონტროლებს, თუმცა ჩინეთში გარკვეულწილად შეზღუდულია წვდომა და ეს ხერხდება. რაც შეეხება პოლიტიკურ შედეგს: უნდა გითხრათ, რომ, ჩემი აზრით, მიუხედავად რუსეთის ხელმძღვანელობის მხრიდან ასეთი ხმამაღალი განაცხადისა და აქტიურობისა, დაინტერესებული პირები მაინც მოახერხებენ წვდომას.

– გარედანაც და შიგნიდანაც. რაც შეეხება ჩვენი სეპარატისტული რეგიონების მცხოვრებლებს: ეს უკვე იქ მცხოვრებ ადამიანებზე იქნება დამოკიდებული და ასეთი სურვილი ექნებათ თუ არა მათ, რთული სათქმელია. მიუხედავად იმისა, რომ სერვერი დაცული იქნება, შეღწევა არ უნდა გაჭირდეს, ეს „ჩალიჩის“ თემაა – საწყის ეტაპზე ძალიან რთული, მაგრამ შემდეგ შესაძლებელი. ეს გამოიწვევს უკმაყოფილებას რუსეთში, მაგრამ, როგორც ხდება ხოლმე, თუ განსაკუთრებული მიზეზი არ არის, ხმას არავინ იღებს. აფხაზეთში, რასაკვირველია, მნიშვნელოვან გულისწყრომას გამოიწვევს, მაგრამ მოახერხებენ თუ არა ვითარების შეცვლას, ვერ გეტყვით.

–  ოფიციალური მიზეზია, რომ რუსეთი თავს იცავს დასავლეთისგან და არ უნდა გაგვიკვირდეს, რადგან ჩვენ ვართ მიჩვეულები და საქმეში ჩაუხედავი ჩვენი საზოგადოებაც სულ იმას ლაპარაკობს, რომ რუსეთი რბილი ძალით გვებრძვის, მაგრამ არაერთხელ მითქვამს და გავიმეორებ: ამ რბილი ძალის ტექნოლოგიის გამოყენებას, მგონი, ჩვენს მეტი ყველა ცდილობს. ასე რომ, ამაში გასაკვირი არაფერია. რუსეთის მიმართაც გამოიყენება რბილი ძალის ეს პრინციპი და კრემლი სიტუაციის შეცვლას ცდილობს.

– რასაკვირველია, ორმაგი ეფექტი აქვს. ინტერნეტს არ გათიშავენ, რუსეთში, უბრალოდ, სისტემას ცვლიან. თუ გახსოვთ, მათ აქვთ შექმნილი ძალიან პოპულარული სოციალური სისტემა „ოდნოკლასნიკები“, „ვ კონტაქტე“ და, ამდენად, ისინი შეეცდებიან, რომ დომინანტი რუსული პროდუქტი იყოს.

– ფაქტობრივად, ასე გამოვა. უცხოელ მომხმარებელს წვდომა შეზღუდული ექნება. მაგრამ ისეც ვერ გამოვა, რომ ვინმემ საერთოდ ვერ მოახერხოს შეღწევა რუსულ ინტერნეტსივრცეში.

– არ ვამბობ, რომ თვითონ იზიდავს, მაგრამ ასეთ შედეგს მიიღებს. იმიტომ რომ დაინტერესებულები მაინც მოახერხებენ შეღწევას ამ სივრცეში, იგივე რბილი ძალის გამტარებლები აუცილებლად მოახერხებენ რუსულ ინტერნეტსივრცეში შეღწევას, რომ მოვლენების სადავეები ხელიდან არ გაუშვან. ანუ რუს საზოგადოებაზე ზემოქმედების საშუალება ჰქონდეთ.

– კრემლში სწორედ ასე უნდათ, მაგრამ მე მგონია, რომ ტექნიკურად ვერ მოახერხებენ, იმიტომ რომ ამის გაკეთება რთული იქნება. ჩვეულებრივ ობივატელს, რომლისთვისაც რუსეთში პოლიტიკურ წყობას მნიშვნელობა არ აქვს და მისთვის არსებობს მხოლოდ „მამა ღმერთი“ პრეზიდენტ პუტინის სახით, არ გაუჩნდება სურვილი, როგორმე გააღწიონ სხვა სოციალურ ქსელებში. ის, ვინც დაინტერესებულია, ხმა მიაწვდინოს დანარჩენ სამყაროს, აუცილებლად შეეცდება, რომ სხვა სისტემა შექმნას. ჯერჯერობით რუსეთის სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში არავინ იდევნება იმის გამო, რომ იმ სოციალურ ქსელებშიც იყო ჩართული, რომლებიც რუსული არ არის. იქ დღეს მოქმედებს შეზღუდვები, რომლებიც სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას უწესებს ადამიანებს, მათ, ვინც გარკვეული ტიპის პოსტებს აქვეყნებენ მთავრობის წინააღმდეგ, მეორე მსოფლიოს ომის შესახებ და სხვა. ამის გამო ბევრი სისხლის სამართლის საქმეცაა აღძრული. მაგრამ სხვა სოციალურ ქსელში შესვლა, რომ იქ წაიკითხო, თუ რა ხდება დანარჩენ მსოფლიოში, ჯერჯერობით არ არის აკრძალული.

  რაც შეეხება უცხოეთიდან შეღწევას რუსულ ინტერნეტსივრცეში: არც იქ მოიკლავენ მაინცდამაინც თავს, რატომ არ ვართ რუსეთის სოციალურ ქსელშიო, მაგრამ, ვინც აპირებს, ამუშაოს რბილი ძალის პრინციპი რუსეთის წინააღმდეგ, ის აუცილებლად მოახერხებს ტექნიკური ხვრელის მონახვას.

– გამოყენების უამრავი საშუალებაა, ძირითადად, „ფეიქ“ გვერდების, „ფეიქ“ პროფილების მეშვეობით. ძალიან საინტერესო ტაქტიკა აქვთ ისლამისტებს. ნახულობ, რომ ქართულ ენაზეა რელიგიური პროპაგანდის გვერდი, მაგრამ ეს არ არის ქართული წყარო და მისი მიზანია, ინფორმაციის სანდოობაში დაარწმუნოს ქართველი მომხმარებელი. უამრავი მეთოდოლოგიაა შემუშავებული, როგორ მოახდინონ მასობრივად ადამიანებზე ზემოქმედება და ამას ახერხებენ. ეტყობა კიდეც ეს ჩვენი საზოგადოების პოლიტიზების, ისტერიულობის დონესაც და ამას აკეთებს არა ერთი ქვეყანა და მხარე, არამედ რამდენიმე ქვეყანა და სხვადასხვა ტიპის ორგანიზაცია ქართულ სინამდვილეში. ზუსტად იგივე ხდება აშშ-შიც და რუსეთშიც. ხომ ვიცით, რომ ტრამპმა არჩევნები სოციალური ქსელების მეშვეობით მოიგო?! დიდწილად ეს სოციალური ქსელების სწორად გამოყენებამ განაპირობა. ინტერნეტი და სოციალური ქსელები არის უფრო მძლავრი, თუ არა იმავე დონის იარაღი, როგორც მასობრივი განადგურების,  სისხლისღვრის გარეშე.

– ამერიკელები, თუ მოისურვებენ, ძალიან მარტივად მოახერხებენ ამის გაკეთებას ყოველგვარი ილონ მასკის რთული პროექტის გამოყენების გარეშე. არ არის ამის გაკეთება ძალიან რთული და წარმოუდგენელი. რასაკვირველია, ტექნოლოგიები იხვეწება. დღეს ერთ სვლას მოიგონებს დასავლეთი თუ ის ორგანიზაციები, რომლებიც რუსულ ინტერნეტსივრცეში შეღწევას ლამობენ, ხვალ რუსები მოიფიქრებენ თავდაცვის შესაბამის სისტემას, შემდეგ ამ თავდაცვის სისტემასაც გაანეიტრალებენ და ასე შემდეგ.

– ვინც ინტერნეტსა და სოციალურ ქსელებს აკონტროლებს, მას ძალიან დიდი ძალაუფლება აქვს. ხომ ვიცით, რომ „ფეისბუქი“ არაერთხელ გახვეულა სკანდალში პირადი მონაცემების ხელშეუხებლობის გამო?! ამდენად, ეს ძალიან მნიშვნელოვანი იარაღია, მაგრამ, ასევე, არსებობს სხვა ეფექტიანი იარაღებიც. ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ კიბერომზე, რომლის წარმოებაც დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე, მათ შორის, ელექტროენერგიაზე.

– არაპროფესიონალიზმიც ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორია, მედიის მუშაკთა ძალიან დიდი ნაწილი ფიქრობს, რომ ის ხელშეუხებელია და მათთვის ყველაფერი შეიძლება, რაც მცდარია, რადგან მედიის წარმომადგენლებს აქვთ უზარმაზარი პასუხისმგებლობა. ამ პასუხისმგებლობის აღქმის დონე ქართულ ჟურნალისტიკაში ძალიან დაბალია. ქვეყნის სასიკეთოდ საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბება უზარმაზარი ხელოვნებაა, რომელსაც ბევრს, უბრალოდ, ნიჭის არარსებობის გამო არ მოჰყვება. სახელმწიფოსა და სამშობლოს ცნებები ქართველი ჟურნალისტების ერთი ნაწილის მიერ სრულად იგნორირებულია. მათ შეუძლიათ, შექმნან ისეთი ფონი, რაც ქვეყნის განვითარებას აზიანებს.