ეთნიკურად ქართველობის გამო აფხაზეთის ტერიტორიაზე სულ ბოლოს ირაკლი კვარაცხელია მოკლეს, თუმცა აფხაზური მხარე ირწმუნება, რომ ის უბედურ შემთხვევას ემსხვერპლა. მანამდე აფხაზ სეპარატისტებსა და რუს ოკუპანტებს გიგა ოთხოზორიას მკვლელობაც შერჩათ, ოს სეპარატისტებსა და ოკუპანტებს კი – არჩილ ტატუნაშვილისაც. ეს ფაქტები, ცხადია, ჩვენი საზოგადოების სამართლიან აღშფოთებას იწვევს და სამოქალაქო აქტივისტების ერთი ჯგუფი უშუალოდ საოკუპაციო ხაზთანაც კი აპროტესტებს ხოლმე მომხდარს და ხელისუფლებისგან ქმედით ნაბიჯებს მოითხოვს. მეორე მხრივ, ერთადერთი ქმედითი ნაბიჯი ძალისმიერია, იმიტომ რომ რუსეთი არც საერთაშორისო თანამეგობრობას დაგიდევთ და არც საერთაშორისო  წესებს. ძალისმიერი მეთოდი კი ნიშნავს ბრძოლას, რაც ჯარში სამსახურით იწყება. შესაბამისად, სამოქალაქო აქტივისტებმა, წესითა და რიგით, ქმედითუნარიანი გაწვევისა და რეზერვის სისტემა უნდა მოითხოვონ, რადგან, რამე რომ ვერ გაგიბედონ, ხურდის დაბრუნების უნდა ეშინოდეთ. თუმცა ჩვენს აქტივისტებს უფრო იოლი გზა აქვთ არჩეული. ოღონდ არ მგონია, არ ესმოდეთ, რომ, თუ ჯარში არავინ წავა, ხელისუფლება კი არადა, კოჭლი თემურიც ვერ დაგიცავს. ამის პარალელურად, გამოსავლად „ნატოში“ გაწევრიანებაც სახელდება, უსაფრთხოების ქოლგას მივიღებთო და, მართლაც, „ნატოს“ წევრებს ასე ჰაიჰარად თვით რფ-ც კი ვერ გაუბედავს მავთულხლართების გავლებასა და მოქალაქეების გატაცება-მკვლელობას. მაგრამ საქმეც ისაა, რომ მხოლოდ ქოლგის იმედად ვართ და საკუთარ როლს თავდაცვაში, ფაქტობრივად, გამოვრიცხავთ.

  ფსიქოლოგ დიმიტრი ნადირაშვილთან ერთად ვიმსჯელებთ – რატომ გადაწყვიტა ჩვენმა საზოგადოებამ, რომ თავად მხოლოდ აღშფოთდება, დანარჩენი სამყარო კი მის გასაკეთებელს გააკეთებს, რჩენისა და დაცვის ჩათვლით?

– რასაც ვავლენთ სახელმწიფოებრივად და პიროვნულად, ეს არის უპასუხისმგებლო დამოკიდებულება შიგნით და გარეთ და ამ ეტაპზე ამით გამოვირჩევით. რაც ჩამოთვალეთ, ის ფაქტები, ფაქტობრივად, ლაპარაკობს, თუ რა უმწეო მდგომარეობაში ვართ დღეს ყველა თაობა ყველა სფეროში – როგორც სახელმწიფოებრივი თვალსაზრისით, ისე ინტერპერსონალურ ურთიერთობებში. ჩანს, რომ არ არის არანაირი კონცეფცია, სად ვართ, ვინ ვართ, ვისთან გვაქვს საქმე. დღევანდელ ეტაპზე ამის გარკვევა ძალიან მნიშვნელოვანია. გადავხედოთ ურთიერთობებს: საქართველო-რუსეთი, საქართველო-ევროპა, რადგან ეს ურთიერთობები აყალიბებს საქართველოს ადგილს მსოფლიოში, რაც გაურკვეველია და იმისთვის, რომ ამ გაურკვეველ ურთიერთობაში სინათლე შევიტანოთ და მოვახერხოთ, ვიყოთ, რაც ვართ, საჭიროა იმ გამოცდილებაზე დაყრდნობა, რაც გვაქვს, როგორც ქართველებს, როგორც სახელმწიფოს.

– ეს ერთი შრეა ჩვენი ტრაგედიის, რომელიც კიდევ უფრო რთულდება, როდესაც სახელმწიფოებრივი აზროვნების დონეზე გადავდივართ, საზოგადოების ნაწილებად უნდა განვიხილოთ თავი და მინდა, რომ ამ ასპექტზე გავამახვილო ყურადღება: როგორც ვიქცევით ჩვენ და როგორ იქცევიან რუსეთი და ევროპა. ამის რაციონალურად დანახვა ძალიან მნიშვნელოვანია, იმიტომ რომ ამ მხრივ, რაღაც გამოცდილება უკვე გვაქვს. მაგალითად, როგორ უყურებს რუსეთის იმპერია მცირე ქვეყნებს, ჩვენნაირებს; როგორ ახერხებს, გააკეთოს, რასაც აკეთებს და ჩვენ როგორ ვიქცევით საპასუხოდ. ერთი რამ ნათლად ჩანს, რუსეთი ორიენტირებულია ტერიტორიების შემოერთებაზე, ეს მეექვსედი სამყარო მისთვის მიზანია.

– ეს ნიშნავს, რომ თავისუფლება, ადამიანის უფლებები, კეთილდღეობა, ცივილიზაციისთვის დამახასიათებელი სიკეთეები მეორე პლანზეა იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც თავს იმპერიის მოქალაქეებად მოიაზრებენ და მზად  არიან, უბედურები იყვნენ პირად ცხოვრებაში, რის კომპენსაციასაც ახდენენ იმით, რომ იმპერიის ნაწილი არიან.

– ეს მსოფლმხედველობა არ არის ჰუმანური და ცივილიზებული და ის, რაც ოცდამეერთე საუკუნეში ადამიანებს მოეთხოვებათ, არის შუა საუკუნეების ადამიანის განვითარების დონე, მაგრამ უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ასეთია რუსეთი, ასეთები არიან რუსი პოლიტიკოსები და რუსეთის მოსახლეობის უმრავლესობა. რა თქმა უნდა, რუსეთში არის 10 პროცენტამდე ისეთი მოსახლეობა, რომლებიც აზროვნებენ ცივილიზებულად და ევროპულად, მაგრამ ისინი უმცირესობაა. იმის თქმა მინდა, რომ რუსეთის მოქმედებები იოლად გამოსაცნობია, ვიცით, როგორ ახდენდნენ ისინი ოკუპაციას. ერთი მხრივ, იყენებდნენ რუსულენოვან მოსახლეობას ან იმ ერებს, რომლებიც შეიძლება, დაუპირისპიროთ იმ ერს, რომლის ოკუპაციასაც ახდენდნენ და თუკი სამხედრო მანქანა ამუშავდებოდა, იოლად იმარჯვებდნენ. საჭიროა ამის გაცნობიერება და ამასთან დაპირისპირება შემდგომი ოკუპაციის თავიდან ასაცილებლად.

– ეს არ ხდება იმ ქვეყნებში, რომლებიც უფრო საფუძვლიანად უპირისპირდებიან რუსული ოკუპაციის საფრთხეს.

– დიახ, ბალტიისპირეთში ძალიან მწვავედ იდგა ეს საკითხი, განსაკუთრებით, ლატვიაში. იქ ნახევარზე მეტი რუსულენოვანი და ეთნიკურად რუსი მოსახლეობა იყო. საკმარისი იქნებოდა, ერთი თოფი გასროლილიყო, რომ რუსეთი გააკეთებდა იმავეს, რაც საქართველოსა და უკრაინაში გააკეთა. მაგრამ მათ უფრო აზრიანი და პასუხისმგებლიანი დამოკიდებულება ჰქონდათ და ამიტომ ვერ წააქეზეს იმაზე, რაზეც ჩვენ წაგვაქეზეს. ჩვენ წაგვაქეზეს და გაგვასროლინეს ჩვენი ავტონომიების მისამართით, ქართულ ხასიათზე თამაშით და ეს საკმარისი იყო, რომ შემოგრიხინებულიყვნენ ორივე ავტონომიის ტერიტორიაზე. ესე იგი, როგორი პასუხისმგებლობაა საჭირო, სანამ რამე ემოციურ ქცევას განვახორციელებთ. იგივე ითქმის სხვა ევროპულ ქვეყნებზეც. არც გერმანიის დემოკრატიულ რესპუბლიკაში გაუსვრიათ, იქაც რომ გაესროლათ, იგივენაირად დამთავრდებოდა – შევიდოდნენ რუსები და დაიკავებდნენ ტერიტორიას. მე მაინც პოსტფაქტუმ ვაანალიზებ, თუ  წარმოვიდგენთ, რომ არ ვყოფილიყავით ემოციურები, არაინტელექტუალები, არაგონივრულები და არ გაგვესროლა აფხაზეთსა და ცხინვალში. გვეჩვენებინა, რომ შეგვიძლია პასუხისმგებლიანი მოქმედება, რომ დაგვეხარჯა რესურსი ძალისმიერ სცენარზე, რათა გვეჩვენებინა, რომ შეგვიძლია, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, არ გადაგვედგა ეს ნაბიჯი. გასროლის გარეშეც რომ დაგვეკარგა ტერიტორიები და არ ყოფილიყო ეთნიკური შუღლი, რაც ახლა ძნელად მოსაგვარებელია და რითაც მაქსიმალურად სპეკულირებს რუსეთი, რომ ქართველები არიან ფაშისტები და სისხლისმსმელები, უკეთესი მდგომარეობა იქნებოდა, იმავე ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის, სამართლიანობის, ვაჟკაცობის თვალსაზრისითაც.

– ასევე, ევროპასთან ურთიერთობის თვალსაზრისითაც, რომელიც სხვა ერებს უყურებს შემდეგნაირად: რომ არიან ანგლოსაქსები – რაციონალურები, მშვიდები, განათლებულები და არიან სხვა ერები, რომელთათვისაც თავისუფლება უცხო ხილია, რომლებმაც თავიანთი თავის მართვა არ იციან და მათთვის უცხოა დემოკრატიული ფასეულობები. ამიტომ, ჩვენ რომ ასე მოვქცეულიყავით და არა ისე, როგორც მოვიქეცით, სხვანაირად შეგვაფასებდნენ. ჩვენ მათ თვალში თავი ვერ გამოვიჩინეთ.

– გადავდგით ის ნაბიჯები, რომლებიც მძიმეა ამ გადასახედიდან. ჩვენი მსგავსია ჩეჩნეთის მაგალითი. ისინი იბრძოდნენ და ერთი ომი მოუგეს კიდეც რუსებს. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, როგორ პოლიტიკურად განსხვავებულად გამოიყურებიან ბალტიისპირელებთან შედარებით, რომლებმაც არ გაისროლეს.

– ჩეჩნებმა იბრძოლეს მთელი გულით, გაწირეს ყველაფერი და მაინც რა საშინელ მდგომარეობაში არიან ჩვენთან შედარებითაც კი. ფაქტობრივად, დიქტატურაა, მართავს რუსეთის მარიონეტი, რომელიც ახორციელებს პოლიტიკას – ვიქნები ჩემი ერის ჯალათი და ამით იგებს რუსეთი, ინარჩუნებს ამ ტერიტორიას. რუსეთი  რომ რაციონალური იყოს, რაში სჭირდება ორი კვადრატული მეტრი მიწა?! მაგრამ ვიცით რა რუსეთის ასეთი დამოკიდებულება, ეს უნდა გავითვალისწინოთ პოლიტიკაში და ჩვენი დამოკიდებულება, უპირველესად, უნდა იყოს ასეთი: არ შევეჯიბროთ იმ სფეროში, რომელშიც ის აუცილებლად გაიმარჯვებს. და ეს სფეროა სამხედრო დაპირისპირება.

– და უნდა ვნახოთ, როგორ მოახერხეს ეს სხვა ქვეყნებმა. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ სამოქალაქო საზოგადოებამ დაიწყოს აზროვნება. ჩვენთან ეს პროცესი დაწყებულია, რადგან დღევანდელობა განსხვავდება 90-ანი წლებისგან, როდესაც გვეგონა, რომ პოლიტიკის კეთება ემოციებითა და გულუბრყვილობითაა შესაძლებელი. კრიტიკულად გვიყურებენ ევროპაში, მაგრამ კავკასიაში მაინც გამორჩეულები ვართ და შეგვიძლია, ვიამაყოთ იმ დემოკრატიით, რაც ამ რეგიონში არავის აქვს. ეს გასაძლიერებელია, რომ ქართული სახელმწიფო გავხადოთ უფრო გონიერი და დასავლეთის ღირსეული პარტნიორი.