სინამდვილეში, მარტო მხოლოდ მაშინ იყო, სანამ ჩაისახებოდა. უფრო სწორად, წესით, მთლად მარტო მაშინაც არ უნდა ყოფილიყო, რადგან ჩასახვამდე ის მამაში იყო, ოღონდ, საიდან მოხვდა იქ, არ იცოდა. ერთი რამ ძალიან კარგად ახსოვდა: მამა ვერ გრძნობდა მას, რადგან მამაში კიდევ იყო უთვალავი მისნაირი და მათ შორის ძალიან უჭირდა თავისი „მეს“ გამოყოფა ცალკე სუბიექტად. თუმცა გრძნობდა მამას და ზუსტად იცოდა, რომ თვითონ მისი ნაწილი იყო, როგორც ყველა ის დანარჩენი უთვალავი, მაგრამ მაინც მარტოდ, ეულად, მიუსაფრად მიაჩნდა თავი, რადგან მაშინ არავინ ეფერებოდა, არავინ ზრუნავდა მასზე და, ალბათ, სწორედ ამან გაუჩინა მარტოობის შეგრძნება.
საოცარია, არა?! ადამიანს სითბოსა და ალერსის მოთხოვნილება, როგორც ჩანს, ჩასახვამდეც ჰქონია.
მერე კი, მერე მოხდა საოცარი რამ: მან მისამართი შეიცვალა, უფრო ზუსტად თუ ვიტყვით, დისლოკაციის ადგილი და, მამიდან დედაში გადაინაცვლა. აი, აქ კი მართლაც ამოისუნთქა: სივრცე – მოზრდილი, სასმელი, საჭმელი – რამდენიც გინდა, შემცილებელი – არავინ. მოკლედ, ისე გრძნობდა თავს ახალ ბინაში, როგორც თევზი წყალში. და მიუხედავად იმისა, რომ დედაში მისნაირი სხვა არავინ იყო, ანუ მეორენაირად რომ ვთქვათ – მარტო იმყოფებოდა, სწორედ იქ არ უგრძნია თავი მარტოდ, თანაც მთელი ცხრა თვის განმავლობაში. ის იყო დედასთან თუ დედა იყო მასთან, ამას უკვე აღარ ჰქონდა არსებითი მნიშვნელობა, რადგან ეს ერთი და იგივე გახლდათ. რაღაც მომენტში, ბედნიერების ეიფორიიდან გამოსვლის შემდეგ, მიხვდა, ახალ სამყოფელში მისი „გადამისამართება“ ორივეს სურვილი იყო – დედისაც და მამისაც, რადგან ისე უყვარდათ ერთმანეთი, რომ დამოუკიდებლად არანაირ გადაწყვეტილებას არ იღებდნენ და, რაც მთავარია, მათი ერთობლივი ნაბიჯი ყოველთვის ამართლებდა.
მოკლედ, ასე იყო თუ ისე, დედაში ყოფნისას არც სულიერ მარტოობას განიცდიდა, არც ფიზიკურს, რადგან დედას ყოველთვის ახსოვდა ის, განუწყვეტლად გრძნობდა, მუდმივად ეკონტაქტებოდა: ხან უმღეროდა, ხან ეჩურჩულებოდა, ხან ეფერებოდა – სიტყვებითა და მუცელზე ხელის ცაცუნით. ზოგჯერ აცეკვებდა კიდეც – მამას ხელს ჩაჰკიდებდა და სამივენი ერთად ტრიალებდნენ. ასეთ დროს ცოტა თავბრუ კი ეხვეოდა ხოლმე, მაგრამ ბედნიერებისგან სუნთქვა ეკვროდა.
მცირე დოზით ეგოიზმი უკვე დედის მუცელშივე იგრძნო – უხაროდა, რომ იქ მხოლოდ თვითონ იყო და არა უთვალავი მისნაირი, როგორც მანამდე მამაში ყოფნისას, სადაც საკუთარ თავს ამ უზარმაზარ უსახურ ბრბოში ვერც კი აღიქვამდა. ყველაზე მეტად კი ის მოსწონდა, როცა დედა საყვარლად იწვრილებდა ხმას და ენას უჩლექდა – ამ დროს ისეთი სიცილი უტყდებოდა ხოლმე, რომ მერე სლოკინს იწყებდა და მასთან ერთად იცინოდნენ და ასლოკინებდნენ დედაც და მამაც. მერე დედა ულამაზეს მელოდიებს ასმენინებდა, ძილის წინ კი მამა უყვებოდა, სულ რამდენიმე თვის შემდეგ როგორ ისეირნებდნენ სამივენი ერთად, როგორ ითამაშებდნენ ათასნაირ საინტერესო თამაშს, როგორ ივლიდნენ ცირკში, სტუმრად, ზოოპარკში, ცურვაზე... ამ სიტყვების მნიშვნელობა ჯერჯერობით არ ესმოდა, მაგრამ მშობლების ფრაზებში ყოველთვის ერია ერთი ძალიან პატარა, თუმცა ყველაზე მნიშვნელოვანი სიტყვა – „ერთად“ და, როცა ამ სიტყვას გაიგონებდა ხოლმე, ერთი სული ჰქონდა, მალე გამოსულიყო იმ ძალიან კომფორტული, მყუდრო, მშვიდი და თბილი სამყოფლიდან, სადაც დედის ნაწილად გრძნობდა თავს და არ ეშინოდა მარტოდ დარჩენის. არ ეშინოდა კი არა, რაღაც დოზით მოსწონდა კიდეც ეს ერთადერთობა (და არა მარტოობა), რადგან იქ არავინ ეცილებოდა დედისა და მამის სიყვარულში; იქ არასდროს რჩებოდა შეუმჩნეველი, არასდროს ავიწყდებოდათ მისი არსებობა და ეს სავსებით საკმარისი იყო მისი ეგოს დასაკმაყოფილებლად. ამის მიუხედავად, უნდოდა მალე გამოსვლა, რადგან ერთი სული ჰქონდა, როდის აუსრულებდნენ მშობლები დაპირებას, მაგრამ თან არც ემეტებოდა იქაურობის დატოვება, რადგან ეშინოდა გაურკვევლობაში გადასვლა (ისე, როგორც ზრდასრულ ადამიანს ეშინია სიკვდილის) – ვაითუ, გარეთ გაცილებით უარესი დახვდეს და ვერ შეეგუოს, მერე რაღა ქნას? როგორ დაბრუნდეს უკან?! საბოლოო ჯამში კი მაინც ეჩქარებოდა, როდის ნახავდა დედას და მამას, როდის გაიცნობდა მათ პირადად. აინტერესებდა, როგორები იყვნენ გარეგნობით, როგორი თვალები ჰქონდათ, როგორ უყურებდნენ ერთმანეთს და როგორ შეხედავდნენ მას – თავიანთ ერთადერთს. მათ შესახებ მხოლოდ ის იცოდა, რომ ძალიან-ძალიან უყვარდათ ერთმანეთი და, კიდევ ის ესმოდა, როგორ ეძახდნენ ხან „შვილს“, ხან „პაწაწინას“, ხან „ანგელოზს“, ხან „იმედს“... მართალია, ამ სიტყვების მნიშვნელობაც არ იცოდა ზუსტად, მაგრამ იმას კი ხვდებოდა, რომ თითოეული მათგანი მხოლოდ ძალიან კარგ რაღაცას ნიშნავდა, რადგან მათი გაგონებისას მთელი სხეული ნეტარებით ევსებოდა, პაწაწინა გული კი საოცარი, უზომო ბედნიერების გამომხატველ მელოდიას უკრავდა.
... ასე გავიდა 9 თვე. დედის მუცლის გარედან უკვე განსხვავებული ხმებიც ესმოდა, სიხარულის გამომხატველი შეკივლების მაგვარი ბგერები; კიდევ, უცხო ადამიანების ხმები – ალბათ, ბებოები, ბაბუები, დედიკოსა და მამიკოს ნათესავები და მეგობრები წიოკობდნენ და აშკარად ოთახს უმზადებდნენ. გრძნობდა, ყველა როგორი სიხარულით ელოდა მის გამოჩენას და თვითონაც გული უფანცქალებდა – თითქოს პირველად უნდა გასულიყო დიდ სცენაზე სოლო კონცერტით და უსაშველოდ ღელავდა.
მერე ის და დედა სადღაც შეიყვანეს და დედა რაღაცაზე დააწვინეს; მერე ვიღაც კაცისა და ქალის ხმები გაიგონა – დედას ეუბნებოდნენ, ღრმად და თანაბრად ისუნთქეო, გაიჭინთეო (ეს „გაიჭინთე“ რას ნიშნავდა, ვერ მიხვდა, რადგან მაშინ პირველად გაიგო). მერე მამიკოს ხმა მოესმა, ძალიან შეშფოთებული გაიძახოდა – ნუ გეშინია, მეც შენთან ვარ, ყველაფერი კარგად იქნებაო. მერე დედიკოს ძალიან ღრმა ამოკვნესა და მამიკოს საშინელი ღრიალი გაიგონა. ღრიალი კი არა, უფრო ბღავილი იყო: „არააა! არააა! არ გაბედო! არ დამტოვო! არ წახვიდეეე!!!“ აი, პირველად მაშინ იგრძნო, რომ აბსოლუტურად მარტო დარჩა: აღარც დედა იყო მასთან, აღარც მამა – აღარც ეფერებოდნენ, აღარც ენას უჩლექდნენ, აღარც ელოდებოდნენ... ვერც კი მიხვდა, ისე უცებ სად წავიდნენ.
რამდენიმე ხნის შემდეგ ნათელი ოთახი დაინახა. ვიღაც ქალები წინ და უკან დადიოდნენ. ერთი მუდმივად ხმამაღლა ტიროდა, ოღონდ მასთან დიდხანს არ ჩერდებოდა. დახედავდა, მოუმატებდა ტირილს, მერე დასძახებდა, შენ მომიკალი შვილიო და აღრიალებული გარბოდა ოთახიდან. მეორე ქალი ჩუმად იცრემლებოდა, აიყვანდა ხოლმე ხელში, აძინებდა, აჭმევდა, ტანსაცმელს უცვლიდა, შე საწყალო, შენი რა ბრალია, დედაშენი ღმერთმა თუ წაიყვანაო, – ჩასჩურჩულებდა და მერე ნამტირალევი ხმით უმღეროდა „იავნანას“.
დღეში ერთხელ მამა შემოდიოდა ოთახში. რამდენიმე წუთს დასცქეროდა უხმოდ, შეჭმუხნილი სახით და მერე ჩუმად ტოვებდა ოთახს, ისე, რომ ერთ მოსაფერებელ სიტყვასაც კი არ ეტყოდა.
– აიყვანეთ ხელში, ბატონო დათო! ხედავთ, როგორ  გიყურებთ? თითქოს ელოდება, როდის ჩაეხუტებით. ცოდვაა, ბავშვი უსიყვარულოდ არ უნდა გაიზარდოს. თავისი უბედურებაც ეყოფა!
– ვერა, ვერ მოვეფერები. ეგ რომ არა, ჩემი ანა ცოცხალი მეყოლებოდა! ვერასდროს ვერ მივიღებ!..
– ანა რას გეტყოდათ ამ სიტყვების გამო? – თქვა ძიძამ და ენა მოიკვნიტა. მიხვდა, რომ ზედმეტი მოუვიდა და თავი ჩაღუნა. მერე კი მაინც განაგრძო: – სახელი მაინც დაარქვით, ღმერთს ნუ სცოდავთ.
– სახელი უკვე დავარქვი. ნიტა ჰქვია. დედამისს ანა ერქვა და მოფერებით ანიტას ვეძახდი. ნიტა ახლოს არის დედის სახელთან.
– ლამაზი სახელია, ძალიან მოუხდა ბავშვს, – გაუხარდა მაკას.
ბავშვი ბებიებმაც შეიძულეს თუ აითვალწუნეს. ყოველ შემთხვევაში, ნამდვილად არ უყვარდათ, თუმცა ყველანაირად მალავდნენ თავიანთ განწყობას. ანას დედა შვილის სიკვდილში სდებდა ბრალს, დათოს დედა – ვაჟიშვილის დაქვრივებასა და უბედურებაში.
ძიძა ადგილს ვერ პოულობდა. უშვილძირო ქალი იყო და მთელი ცხოვრება დედობაზე ოცნებობდა. თავისი საკუთარი, პრაქტიკულად, არაფერი გააჩნდა, პატარა ოროთახიანი ბინის, წინაპრების დატოვებული უნიკალური ბიბლიოთეკისა და ბებიასეული შავი როიალის გარდა. ჰო, კიდევ პაწაწინა სახლი ჰქონდა იმერეთში, სადაც ორ-სამ წელიწადში ერთხელ თუ ჩავიდოდა ხოლმე ერთი კვირით. კონსერვატორია ჰქონდა დამთავრებული, მშობლიურის გარდა სამი ენა იცოდა და საკმაოდ სერიოზულ წიგნებს თარგმნიდა – ეს იყო მისი საარსებო წყარო, სანამ ძიძად მიიწვევდნენ. მერე კი ისე ჩაიძირა ამ უმწეო და უბედო არსების სიყვარულში, არავინ და არაფერი აღარ ახსოვდა. ერთ დღეს კი, დათო რომ მოვიდა და ბავშვს საჭმელი და პამპერსები მოუტანა (ეს იყო ზრუნვის ერთადერთი გამოხატულება, რასაც ის შვილის მიმართ იჩენდა), ძიძამ ძალა მოიკრიბა სერიოზულად დასალაპარაკებლად, მაგრამ სანამ ხმას ამოიღებდა, დათომ დაასწრო:
– შენთან სალაპარაკო მაქვს ბავშვთან დაკავშირებით...
ძიძამ თავი დაუქნია და ნერწყვი გადაყლაპა, თითქოს გულმა უგრძნო რაღაც.
– ახლა რასაც გეტყვი, ამაზე დიდხანს ვიფიქრე. ამიტომ ძალიან ყურადღებით მომისმინე. რაღაც უნდა გთხოვო თუ შემოგთავაზო – არც კი ვიცი, რა შეიძლება ვუწოდო ჩემს სიტყვებს.
– მეც მინდოდა დალაპარაკება ძალიან სერიოზულ თემაზე, – გაბედა ძიძამ ხმის ამოღება, – მაგრამ, არ ვიცი, სწორად გამიგებთ თუ არა.
დათო დააინტრიგა ძიძის დაძაბულობამაც, გამომეტყველებამაც და ტექსტმაც, ამიტომ თავისი სათქმელი ცოტა ხნით გადადო, ქალს თვალებში შეხედა და ძალიან სერიოზულად უთხრა:
– გისმენ, შევეცდები, სწორად გაგიგო. ჩემს სათქმელს კი მერე გეტყვი.
– მაშინ, შეკითხვით დავიწყებ: ბატონო დათო, თქვენ მე სრულად მენდობით?
დათოს თითქოს არ გაჰკვირვებია ძიძისგან ასეთი შეკითხვა, რადგან თვითონაც დაახლოებით ამ თემაზე აპირებდა საუბრის წამოწყებას.
– რა თქმა უნდა, – უპასუხა წარბშეუხრელად, – მე შენ ჩემი ერთადერთი შვილი განდე...
– რომელსაც, შეიძლება ითქვას, ჯერ ერთხელაც არ მოჰფერებიხართ... – ვერ მოითმინა ძიძამ, მაგრამ უცებ გაწითლდა და თავი ჩაღუნა, – მაპატიეთ, თავი ვერ შევიკავე.
– რა გინდა, მაკა? – დათომ პირველად მიმართა ძიძას სახელით. ქალს არც კი ეგონა, ბავშვის მამამ მისი სახელი თუ იცოდა, – გინდა, კუთხეში დამაყენო? ვიცი, რომ ძალიან ცუდი მამა ვარ, მაგრამ, რა ვქნა, თავს ვერ ვერევი. შენ გგონია, ჩემი შვილი არ მიყვარს? მაგრამ ამას როცა ვუყურებ, მაშინ ყველაზე მძაფრად ვგრძნობ, რატომ აღარ არის ანა ჩემ გვერდით და ამას ვერ ვინელებ.
– მერე, ანას წასვლა ბავშვის ბრალია? ანა თუ ვინმეს დააკლდა, უპირველეს ყოვლისა, შვილს. თქვენი უმწეობის თოთო ბავშვზე გადაბრალება კი უძლურების ნიშანია, თუ უფრო უარესის არა, – ისევ შეუტია ძიძამ.
– მაკა, კონკრეტულად მითხარი, რა გინდა?
მაკამ ღრმად ჩაისუნთქა, თითქოს მთელი ძალა მოიკრიბა და ბოლოს გაბედა:
– ბატონო დათო, ალბათ იცით, რომ მე უშვილო ქალი ვარ, ანუ საკუთარი შვილი არასდროს მეყოლება.
დათომ შეწუხებული სახით დაუქნია თავი, თუმცა ვერ მიხვდა, რა შუაში იყო ძიძის უშვილობა მათი საუბრის თემასთან.
– ალბათ, ისიც იცით, რომ არც უახლოესი ნათესავების სიმრავლე მაწუხებს. ერთი მარტოხელა და მარტოსული ქალი ვარ, რომელმაც პირადი ცხოვრება ვერ ააწყო, არადა, მთელი სიცოცხლე შვილებზე ვოცნებობდი.
– მერე? – უკვე მართლა დაინტერესდა დათო.
– თქვენ მაინც არ გჭირდებათ ეს ბავშვი. მე არ ვამბობ, რომ გძულთ, მაგრამ არ გჭირდებათ. თქვენთვის ის ზედმეტი ტვირთია, მწარე მოგონებებს გიღვიძებთ, ჩემთვის კი... ჩემთვის სიცოცხლის აზრია, მომავლის იმედია...
– გოგო, აღარ იტყვი, რა გინდა?
– ბატონო დათო, თქვენ ახალგაზრდა კაცი ხართ, მდიდარი, სიმპათიური. გავა დრო, ეს ტკივილი გადაგივლით და ახალ ცხოვრებას დაიწყებთ. ბავშვი კი, გინდათ თუ არ გინდათ, ყოველთვის წარსულში დაგაბრუნებთ და ძველ ტკივილს გაგახსენებთ.
– და რას მთავაზობ? – ვეღარ მოითმინა გაღიზიანებულმა დათომ.
– ოფიციალურად ვიშვილებ თქვენს შვილს. მე ვიქნები დედა, მე ვიზრუნებ, მე გავზრდი, განათლებასაც მივცემ... თქვენი ქონებიდან არაფერი მინდა, ერთ ბავშვს როგორმე ავუვალ.
– ღმერთო ჩემო... ეს ნიშანია... – ჩაილაპარაკა გაოგნებულმა დათომ და ორივე ხელი სახეზე აიფარა. მერე კი თითქოს საკუთარ თავს უთხრა: – ან, იქნებ... – და სათქმელი აღარ დაასრულა.
– ბატონო? – ვერ მიხვდა ძიძა.
– კი მაგრამ, რა ქონების პატრონი აპირებ ამხელა პასუხისმგებლობის აღებას? ვიცი, ბევრი არაფერი გაგაჩნია, – თემა შეცვალა დათომ, თუმცა სახიდან გაოცება არ მოშორებია.
– ჰო, მდიდარი არ ვარ, მაგრამ ჩემი ბინა მაქვს, სოფელი მაქვს, რამდენიმე პროფესია: კარგი მზარეული ვარ, თან, მოსწავლეებს ავიყვან მუსიკაში, ენებში. მოკლედ, არ ვიშიმშილებთ. სხვებს ამდენის საშუალებაც არ აქვთ, მაგრამ რაღაცას ახერხებენ.
– დამხმარე არავინ დაგჭირდება?
– უახლოესი მეგობარი მყავს ერთი, ჩემი კარის მეზობელია. ისიც მარტოხელა დედაა, უფრო სწორად, ქვრივია. ათი წლის გოგონა ჰყავს. ჩვენ თითქმის ბავშვობიდან ერთად მოვდივართ და დებივით ვუდგავართ ერთმანეთს მხარში.
– მერე მე?
– რა თქვენ?
– მე ვინ გამოვდივარ? ერთი არაკაცი, სირი, რომელმაც დაობლებული შვილი გააჩუქა, იმიტომ რომ თავიდან მოეშორებინა? და ასეთ მამასთან ოდესმე მოუნდება ურთიერთობა?
– არა, მამის სახელი და გვარი თქვენი ექნება. რომ წამოიზრდება, ვეტყვი, რომ მე დედობილი ვარ.
– ჩემზე რაღას ეტყვი?
– ვეტყვი, რომ ისე მოიქეცით, როგორც მისთვის იქნებოდა უკეთესი.
– და უკვე მოზრდილი ბავშვი მაგ სისულელეს დაიჯერებს? ასე ხომ სამუდამოდ შემიძულებს!
– შევეცდები, დავაჯერო, – ისეთი ტონით თქვა ძიძამ, რომ აშკარად თვითონვე არ სჯეროდა თავისი სიტყვების.
– და მაინც, ეს ნიშანი იყო... – გაიმეორა დათომ, – ასე შემთხვევით არაფერი ხდება.
– რა იყო ნიშანი?
– ის, რაც შენ მითხარი.
– მაინც ვერ მივხვდი, რისი ნიშანი იყო ჩემი სიტყვები?
– ნიშანი ზემოდან, – დათომ სახე მოისრისა და განაგრძო: – იცი, მე რის თქმას ვაპირებდი, როცა გითხარი, ბავშვთან დაკავშირებით მინდა შენთან დალაპარაკება-მეთქი?
– არა, საიდან...
– ჰოდა, მომისმინე, ცოტა შორიდან მომიწევს დაწყება. ალბათ, იცი, რომ დიდი ბიზნესი მაქვს და ჩემი პირველი რიგის მემკვიდრე ჩემი შვილია.
მაკამ თავი დაუქნია.
– ალბათ, იმასაც შეამჩნევდი, რომ ანას გარდაცვალების შემდეგ ძალიან აქტიურად აფუთფუთდნენ როგორც ჩემი, ისე ანას ბიძაშვილ-მამიდაშვილები და, ცხადია, არა უანგაროდ.
მაკამ ისევ უხმოდ დაუქნია თავი.
გაგრძელება შემდეგ ნომერშიскачать dle 11.3