როდის არ იცის სასულიერო პირმა სახარება, როდის არ არის ის მღვდელი და რატომ არ შეიძლება ღვთის სადიდებელი სიტყვის ადამიანის სასჯელად გამოყენება
დღეს თანამედროვე საზოგადოებას ეკლესიისადმი და სასულიერო პირებისადმი არაერთგვაროვანი დამოკიდებულება ჩამოუყალიბდა. ზოგჯერ მათგან განსაკუთრებით ბევრს ითხოვენ, ზოგჯერ – თითქმის არაფერს, ხშირად კი მათ გარეშე ნაბიჯსაც არ დგამენ. ფაქტი ერთია: ბოლო დროს ქრისტიანთა დიდი ნაწილი ჩამოშორდა ეკლესიას. ამ საკითხის შესახებ უფრო დაწვრილებით გვესაუბრება წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი, მამა საბა (ბიკაშვილი):
– სახარებაში მღვდელი წარმოჩენილია როგორც იდეალური ერისკაცი – ის თავისი ცხოვრების წესით უნდა იყოს მაგალითი სხვა ადამიანებისთვის. იდეალურში არ იგულისხმება, რომ არ ჭამს და არ სვამს, ამაში იგულისხმება მისი პირადი ცხოვრების წესი, ადამიანობა, ცოდნა, კვალიფიკაცია. რაც შეეხება საზოგადოების დამოკიდებულებას, დღეს ეს პარადოქსულია: ზოგ შემთხვევაში მღვდლისგან ძალიან ბევრს ითხოვენ და, ზოგ შემთხვევაში – საერთოდ არაფერს. ათეული, ოცეული წლების წინ ადამიანები (მორწმუნე საზოგადოებას ვგულისხმობ), სასულიერო პირებს ზეადამიანების ჭრილში განიხილავდნენ – რასაც მამაო ამბობდა, ეს იყო ჭეშმარიტება და სიმართლე. რა თქმა უნდა, ეს არასწორი მიდგომა იყო. რასაც ამბობს მართლმადიდებელი სასულიერო პირი – ეპისკოპოსი ან პატრიარქი, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ეს აუცილებლად სიმართლეა. დღეს ეს მიდგომაც შეიცვალა. თუ ათი-ოცი წლის წინ ვამბობდით, რომ მღვდელი მართალი იყო ყველაფერში, ზეადამიანი, გამორჩეული და უკვდავი იყო, დღეს ეს ყველაფერი ამ ინსტიტუტისადმი იდეოლოგიურ ბრძოლაში გადაიზარდა. ელემენტარული მაგალითი ავიღოთ: ჩვენ, სასულიერო პირებს არ უნდა დაგვითმონ რიგი, არ უნდა გვეკავოს საზოგადოებაში პრივილეგირებული ადგილი – ჩვეულებრივი ადამიანები ხართ, ჩვენგან არაფრით განსხვავდებით, გარდა იმისა, რომ ეკლესიაში რაღაცას აკეთებთო და აქ ჩნდება ლოგიკური კითხვა: თუ მე შენგან არაფრით განვსხვავდები, არ ვარ გამორჩეული და იგივე ადგილი მიკავია, რაც შენ, მაშინ, რატომ მოითხოვ, რატომ განმიკითხავ, რომ მე უნდა ვიყო სხვაზე უკეთესი? დღეს ხომ მუდმივად ხდება იმის პროპაგანდა, რომ ადამიანი თავისუფალია; რომ მის თავისუფლებას არ უნდა შევეხოთ; რომ უნდა აკეთოს ის, რაც მას სურს და თუ არ ვართ სხვებისგან გამორჩეულები, ესე იგი ჩვენც, სასულიერო პირებიც, ისეთები ვართ, როგორც სხვა დანარჩენი საზოგადოება და, მაშინ, რატომ უჩნდებათ ჩვენ მიმართ პრეტენზიები, რატომ არ უნდა ვიაროთ „ჯიპებით“, რატომ არ უნდა ვჭამოთ ის, რაც გვინდა და რატომ არ უნდა ვაკეთოთ ის, რაც ჩვენ გვსურს? ერთია, ადამიანისგან ითხოვდე განსაკუთრებულობას და, მეორე – არ გაინტერესებდეს მისი განსაკუთრებულობა – აბსურდული მდგომარეობაა. თუ მთხოვ განსაკუთრებულობას, მაშინ, რატომ არ გაინტერესებს ჩემი განსაკუთრებულობა, რატომ ვარ განსაკუთრებული? ესე იგი, ჩემი სოციალური სტატუსი რაღაცაზე მეტყველებს. რა თქმა უნდა, სასულიერო პირიც ჩვეულებრივი ადამიანია, მაგრამ ის რაღაც ინსტიტუციით, საქმიანობით, კარგი გაგებით, რაღაცაზე მაღლა დგას. კარგ სიტუაციაში მე უნდა ვასრულებდე ჩემს მოვალეობას, მე უნდა ვიყო მედიატორი ადამიანებსა და ქრისტეს შორის. მაგრამ, თუ ამბობ, რომ სასულიერო პირი ჩვეულებირივი ადამიანია, მაშინ დაანებე თავი და აკეთოს ის, რაც უნდა. ხოლო, თუ მის განსაკუთრებულობას აღიარებ, მაშინ მას ისე უნდა მიუდგე, როგორც საჭიროა.
– თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ყველაფერი სასულიერო პირებს პასუხისმგებლობისგან ათავისუფლებს.
– ეს ყველაფერი იმისთვის მოვიყვანე, რომ ამეხსნა, როგორი აბსურდული სიტუაციაა საქართველოში. რა თქმა უნდა, სასულიერო პირს დიდი პასუხისმგებლობა გააჩნია – ის უნდა იყოს მაგალითი საზოგადოებისთვის. პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ არ ვართ დღეს მაგალითები და, ალბათ, ეს კრიტიკა სწორედ ამიტომ მოდის. თუმცა კრიტიკაც ობიექტური უნდა იყოს და ეხებოდეს იმას, რასაც სასულიერო პირი ვერ აკეთებს ან არასწორად აკეთებს. ქრისტე სიყვარულია, სასულიერო პირი კი – მისი სიტყვების მაცნე საზოგადოებაში. მაგრამ მღვდელი, რომელიც სჯის ადამიანს, მით უმეტეს – პატარა ბავშვს, რა თქმა უნდა, უნდა დადგეს მისი მღვდლობის ხარისხობრიობის საკითხი. ვისაც აცვია ჩოხა, ანუ სამღვდელო შესამოსელი, არ ნიშნავს იმას, რომ ყველა მღვდელია. ადამიანი მღვდელი უნდა იყოს მოწოდებით, სულით, განათლებით, აღარაფერს ვამბობ მის ქცევასა და ცხოვრების წესსზე. მღვდელი ღვთის სიტყვის გამავრცელებელია ადამიანებს შორის, სხვა რაღაცეები: ვინმეს დასჯა ან მისი მრევლიდან ვინ როგორი ავტომობილით ივლის, ვის როგორი ავეჯი ექნება სახლში – მისი გადასაწყვეტი არ არის.
– დღეს ხშირად სჯიან სასულიერო პირები მლოცველებს და ისინიც ამ ყველაფერს მორჩილად იღებენ. რას ფიქრობთ ამაზე?
– ჩვენი საზოგადოება სეკულარულად მოაზროვნე საზოგადოებაა. ავიღოთ თუნდაც მაგალითი: გოგონა ან ბიჭი შემოდის ეკლესიაში და ჩაცმულობით ეკლესიურ ეტიკეტს არღვევს (საუბარია იმ კატეგორიაზე, რომელმაც არ იცის გარკვეული წესები) და მას წიხლისკვრით აგდებენ ტაძრიდან, რადგან მან თითქოს შეურაცხჰყო ეკლესია და ხატები – ეს, სულ მცირე, უმეცრებაა. აქ არ არის სიყვარული, მაგალითი ზნეობისა, სიმდაბლისა. თუ არ ვიცი, უნდა მასწავლო; რამდენად მინდა მე ეს სწავლა ან როგორ ვისწავლი – ეს უკვე ჩემი გადასაწყვეტია. საბოლოოდ, ეს იწვევს ადამიანების გაუცხოებას ეკლესიის, სასულიერო პირების მიმართ. ასეთი ადამიანი, შეიძლება, აღარც დაბრუნდეს ეკლესიის წიაღში. ვინც ქრისტე გააკრა ჯვარზე, ყველანი მოწესეები იყვნენ – ზედმიწევნით იცავდნენ და ასრულებდნენ ყველა გარეგნულ წესს, ყველა კანონს, მცნებას, კანონებს. გარეგნული წესების აღსრულება არაფერს ნიშნავს. თუკი ადამიანს შინაგანად სიყვარული და სითბო არ გაგაჩნია და არ ხარ მაგალითი ადამიანების დაფიქრებისთვის, სწორ გზაზე დაყენებისთვის, ცხონებისთვის, მაშინ არ ყოფილხარ შენ მღვდელი და ამაზე აუცილებლად მოგეკითხება პასუხი. ქრისტე გკითხავს: მე შენ დაგაყენე მწყემსად და არ დამიყენებიხარ გამმათრახებლად, ხალხის შემშინებლად. ეკლესია არ სჯის არავის, თუმცა დღეს ასეთი რამეები ხდება. თუნდაც, როდესაც შაბათს მარხულობენ ადამიანები, რომ ეკითხები – „რატომ?” – გპასუხობენ, ჩემმა მამაომ მითხრაო. არადა, სჯულის კანონში წერია: „ვინც შაბათს იმარხულებს ან ამარხულებს, წყეულიმც იყოს”. ანუ, აქ მნიშვნელოვანია ის, რომ „მე მინდა,“ და არა ის, რაც საჭიროა. გარდა ამისა, შეიძლება, ადამიანმა რაღაც შესცოდოს და 2 000 მეტანია დააკისროს. თუ ამას ადამიანი გააკეთებს, ის ფიზიკურად ცოტა მოჯანსაღდება, მაგრამ არანაირად უკეთესი არ გახდება. რადგან მან მეტანიების არც დაწყების და არც დამთავრების შემდეგ არ იცის, ამას რატომ აკეთებს და არც იმას ინანიებს, რაც შესცოდა. ეს არის პრიმიტივი რელიგიაში. არ შეიძლება, მეტანია, რომელიც სიტყვასიტყვით „ღვთის სადიდებელს“ ნიშნავს, დასჯის სახით დაუწესო ადამიანს. ერთადერთი, ეკლესია სასჯელს იღებს მაშინ, როდესაც ადამიანს ეკლესიაში შემოაქვს შფოთი, ბილწსიტყვაობს; როცა ღიად უპირისპირდება მართლმადიდებლობას, აქ ეკლესია უკიდურეს შემთხვევაში მრავალი შეგონების შემდეგ უწესებს დიდ განყენებას აშკარად დაპირისპირებულ ადამიანს. ქრისტიანი, რომელიც ეკლესიაში რჩება, ერთგულია დედაეკლესიის. თუ მან რაღაც შესცოდა ხორციელად, სისუსტით, რა საჭიროა დასჯა? როცა ადამიანმა რაღაც არ იცის, უნდა აუხსნა, ასწავლო. ეკლესიას გააჩნია ერთი ყველაზე დიდი იარაღი და საშუალება – სიტყვა. თუ მოძღვარი სიტყვით არ მოღვაწეობს, არ მოქმედებს და ძალაზე, ცემა-ტყეპაზე, გინებასა და ხელების ქნევაზე გადადის, მაშინ მას არ სცოდნია სახარება და არ არის მღვდელი. ჯობია, თავი დაანებოს იმ ჯვარსა და მოღვაწეობას, რაც არ გამოსდის ან არ უნდა, რომ გამოუვიდეს და აკეთოს ის, რაც გამოუვა, სულაც არ არის საჭირო, ყველა მღვდელი იყოს. ის უნდა იყოს მღვდელი, ვისაც გაცნობიერებული აქვს, რომ უნდა იდგეს ხალხის სამსახურში სიტყვით და არა ცემა-ტყეპითა და დასჯით.