რა შემთხვევაში უნდა განკვეთილიყო ეკლესიიდან მწირველი მღვდელი და როდის ვარდება ადამიანი ზიარებითა და აღსარებით ამპარტავნებაში
საუკუნეების განმავლობაში ეკლესიაში, მრევლში ბევრი საკითხისადმი განსხვავებული მიდგომა ჩამოყალიბდა და საუკუნეების წინ არსებული ევქარისტიული ერთობაც თითქოსდა დავიწყებას მიეცა. როგორია ამ საკითხისადმი დამოკიდებულება, უფრო დაწვრილებით გვესაუბრება, ვაკის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინმძღვარი, მამა საბა (ბიკაშვილი):
– რა თქმა უნდა, არსებობს არაკანონიერად დაკანონებული წესები – კანონები, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში საეკლესიო ცხოვრებაში შეიტანეს სასულიერო პირებმა, ან უბრალო ადამიანებმა, წიგნის მკითხველებმა, მედავითნეებმა და მგალობლებმა. აქ, რა თქმა უნდა, საუბარია მიდგომებზე, მათ შიგთავსზე. თუნდაც ავიღოთ ევქარისტია, რომელიც თავად ეკლესიას განასახიერებს და მისი სიღრმე ისაა, რომ მოიცავს ყველას ერთობას, მთლიანობას. შესაბამისად, მისი ღრმა გააზრებაა საჭირო.
– ამ კუთხით დღეს რა მდგომარეობაა, რა არის ამ შემთხვევაში არასწორი?
– პირველ საუკუნეებში ადამიანი, რომელიც მონაწილეობდა ევქარისტიაში, ერთობაში, ის ეზიარებოდა კიდეც. დღეს ხშირად, მოძღვრები ზიარებასთან დაკავშირებით არასწორ მიდგომას ავლენენ, როდესაც ადამიანებს ზიარებასთან დაკავშირებით გარკვეულ შეზღუდვებს უწესებენ. 4 დიდი მარხვაა და შეგიძლია, მარხვაში ერთხელ ეზიარო, ან 4 ძალიან ბევრია და შეგიძლია, წელიწადში ერთხელ ეზიარო. ასეთი მიდგომა, რა თქმა უნდა, პირველ საუკუნეებში არ არსებობდა და ეს იყო პროფანაცია პირველი საუკუნეების ქრისტიანების ცხოვრების წესის, რადგან ასეთი რამ არ არსებობდა. ადამიანი, ქრისტიანი თუ მოანაწილებოდა ევქარისტიაში, ის ყოველთვის ეზიარებოდა. წირვა თუ ყოველდღე იქნებოდა, შეეძლო ყოველდღე ზიარებულიყი. ანუ, ამის არანაირი აკრძალვა არ არსებობდა. აქ არ იგულისხმება ადამიანის პირადი შეცოდებები, როცა ხდებოდა მათი განკანონება, სინანულში მოქცევა, ეპიტიმიის დადება – ეს ცალკე თემაა. ანუ, აღსარება ავტომატურად ზიარებას არ ნიშნავდა. ადამიანს შეეძლო, ყოველკვირა ზიარებულიყო და მას ამისთვის არ სჭირდებოდა ყოველკვირა აღსარების თქმა. დღეს მავანი მოძღვარი თუ მოგცემს უფლებას, რომ ყოველდღე ეზიარო, ეს იმას ნიშნავს, რომ ყოველდღე უნდა ჩააბარო აღსარება. ყოველ შემთხვევაში, კვირაში ერთხელ მაინც უნდა ჩააბაროს ადამიანმა აღსარება, რადგან არ შეიძლება, კვირა გავიდეს და ადამიანმა არ „შესცოდოს“. ჩვენ დღეს ასეთი პრიზმით ვუყურებთ ამ საკითხს და შესაბამისად, ზიარების, აღსარების სწორი მნიშვნელობა სრულიად დაკარგულია. ანუ, ადამიანი ვეღარ აცნობიერებს, რასთან აქვს საქმე – რა ერთობაშია, ვისთან ერთობაშია. შესაბამისად, მოწესეობა ანაცვლებს ყველაფერს: შენ თუ აღსარებას ჩააბარებ მიიღებ ზიარებას და თუ ეზიარები, არ არის აუცილებელი, ყოველ კვირას ეზიარო.
– ამის დასასაბუთებლად რას იშველიებენ სასულიერო პირები?
– აი ამ მიდგომის სისწორის დასაბუთება ასე ხდება: შენ ხარ ცოდვილი, ან ჩვენ ვართ ცოდვილები და ყოველდღე, ყოველკვირა, რომ ვეზიაროთ, არ ვართ ამისთვის მზად. ადამიანი, რომელიც მზად არ არის ხშირი ზიარებისთვის, მას უყალიბდება შინაგანი განცდა, რასაც მერე ქმედება მოჰყვება, ზიარებისთვის მოემზადოს. ანუ, მისი გადამზადება ხდება და ეს გადამზადება ხშირად ფსიქოლოგიურია და არა სულიერი. ის ადამიანი ემზადება, რომ წელიწადში ერთხელ მოემზადოს სანუკვარი ზიარებისთვის, რომელიც მისი შრომის საფასურია და არა აღსარების. ანუ, მთელი წელი კარგად ვასრულებდი ტიპიკონებს, წესებს, ეკლესიურ ცხოვრებაში აქტიურად ვმონაწილეობდი და ეს მე დავიმსახურე. ეს მეორე მდგომარეობა პირველზე უარესია: ადამიანი აშკარად ამპარტავნებაში ვარდება, რომელიც უფრო დიდი და საშიშია. თუ ადამიანი ამბობს, რომ მე არ ვარ ღირსი, ხშირად ვეზიარო, რა თქმა უნდა, ყველა უღირსია, მღვდლის ჩათვლითაც; თუ სიღრმისერულად მივუდგებით ამ საკითხს, კარგად გავიაზრებთ, რას ვეზიარებით, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ რადგან არ ვართ ღირსები, ამიტომ არ უნდა ვეზიაროთ. დღევანდელი მოძღვრები, აპოლოგეტები რას წერენ ამ საკითხის მიმართ, როგორ მიდგომას ავლენენ, ეს კარგად ჩანს. მაგრამ, როგორი მიდგომა ჰქონდათ ძველ მამებს, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია: ჩვენ კი ვართ უღირსები, არ ვართ ხშირად კი არა, საერთოდ, მზად იმისთვის, ამ სიწმიდეს, ღმერთს მივეახლოთ, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ აღარ ვეზიაროთ. პირიქით, ადამიანი უნდა ეზიაროს რაც შეიძლება ხშირად, მაგრამ არა იმ დამოკიდებულებით – ის ამის ღირსია; ან არ არის ღირსი, მაგრამ ფიქრობს, რომ ღმერთი მოწყალეა და აუცილებლად აპატიებს რაღაც ცოდვებს. ასეთი მიდგომა, რა თქმა უნდა, დაუშვებელი და მიუღებელია მართლმადიდებლობაში. ადამიანი უნდა ეზიაროს იმ თვითშეგნებით, რომ ამის ღირსი არ არის, ანუ სინანული უნდა გააჩნდეს. მე თუ ევქარისტიაში ვმონაწილეობ, აუცილებელია, ზიარებაშიც მივიღო მონაწილეობა. სხვა შემთხვევაში, მე ეკლესიაში უბრალოდ ვდგავარ. თუ ადამიანი მთელი თავისი არსებით, გულით, სულით, შეგნებით მონაწილეობს ევქარისტიაში, მაშინ ის აუცილებლად ეზიარება კიდეც. სამოძღვო წიგნში წერია, რომ თუ მღვდელი, რომელიც წირავს, ანუ მწირველი მღვდელია, უნდა ეზიაროს, თუ არადა, ის განიკვეთება. ანუ, ასეთ მკაცრ სასჯელს ადებს მწირველ მღვდელს. ალბათ, ადრე ამის ფაქტები არსებობდა და ამიტომაც დაკანონდა.
– მრევლზე ასე მკაცრად ალბათ არ წერია.
– არ წერია მრევლზე ასე მკაცრად, მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ევქარისტიაში მღვდელი არ არის განყენებულად და მრევლი კიდევ ცალკე. დღეს სამწუხაროდ, ეკლესიაში მღვდელი ლოცულობს თავისთვის, მრევლი – თავისთვის. ყველას აქვს თავისი ინდივიდუალური ლოცვა თუნდაც მღვდელმსახურების დროს – მგალობლები თავისთვის გალობენ, მედავითნე კითხულობს თავისთვის. ის ჯაჭვი, რომელიც მთლიანი უნდა იყოს და ერთობაში ღმერთთან, დარღვეულია, გაწყვეტილია. ხანშიშესულმა ქალბატონებმა, რომლებიც დიდი ხანია, ეკლესიაში დადიან, ან ახლასმოსულებმა იციან იმის თქმა, რომ მე არ მომწონს ეს მგალობლები როგორ გალობენ, ან პირიქით – მომწონს, წინაზე უკეთესები არიან. ანუ, მგალობლების კარგი გალობა საზეიმო ფონს ქმნის ადამიანებისთვის და მას კარგი მუსიკალური განცდა მოაქვს მათთვის. მაგრამ, უნდა გვახსოვდეს, რომ ისინი სულაც არ გალობენ მრევლისთვის – ეს აქსიომაა. ანუ, მღვდელი წირავს ღმერთისთვის, მრევლი ლოცულობს ღმერთისთვის, მგალობლები გალობენ ღმერთისთვის, მედავითნე კი კითხულობს ღმერთისთვის და საბოლოოდ, ყველას ერთიანი ლოცვა შეიწირება ღმერთთან ყველასთვის ერთი პირით, ერთი გულით და ერთი აღმსარებლობით. მაგრამ, საუკუნეების განმავლობაში, ამან დამახინჯებული სახე მიიღო. დღეს რომ შევიდეთ ნებისმიერ ტაძარში და დავაკვირდეთ, რა ხდება ღვთისმსახურებაზე, აღმოვაჩენთ, რომ ყველა თავისთვის ლოცულობს – ის ყოველთა და ყოვლისთვის გაგება დაკარგულია. ყველა აკეთებს თავის საქმეს – მარტივად რომ ვთქვათ, და ბევრმა არც კი იცის, რომ ამით უნდა ემსახურებოდეს ერთ რამეს – ერთ რამეს უნდა აკეთებდეს ყველასთვის და არა ცალ-ცალკე. წესის შესრულება მაშინ არის კარგი და მისაღები, თუ მედავითნეები, სასულიერო პირები, მრევლი, მგალობლები – ყველანი აცნობიერებენ უპირველეს ყოვლისა იმას, რას ემსახურებიან, რისთვის მსახურობენ, რატომ არის საჭირო მისი დგომა წირვაზე, თანამონაწილეობა წირვაში. თუ ამას არ აცნობიერებენ, თუ მართლა არ ლოცულობენ, არ წირავენ მთელი გულით, შინაგანად არ განიცდიან და არ გააჩნიათ ამ ყველაფრის ცოდნა, მაშინ ჩვენ უკვე მოწესეობამდე დავდივართ. ბევრს დაგვინახავს ცისკრის ლოცვაზე ან წირვაზე როგორ დგანან ადამიანები და კითხულობენ სულ სხვა ლოცვებს: ზიარების, ან სამადლობელს, ან ფსალმუნებს. კი არ უნდა კითხულობდნენ ამ დროს ლოცვებს, უნდა იდგნენ და თანამონაწილეობდნენ ევქარისტიაში, რადგან ეს არ არის მხოლოდ მღვდლის საქმე, ეს მათი საქმეა. ამით კი ეკლესიას მის პირვანდელ არსს უკარგავენ და მისადმი სწორი დამოკიდებულება, შეგნება აღარ არსებობს.