სამწუხაროდ, ბოლო პერიოდში ეკლესიებში მრევლის ნაკლებობა შეინიშნება, რაც სხვადასხვა მიზეზით არის გამოწვეული. ალბათ, ერთ-ერთი მიზეზი თანამედროვე სასულიერო პირების მრევლისადმი და საეკლესიო საკითხებისადმი დამოკიდებულებაა. ამ ყველაფრის შესახებ საუბარი ვთხოვეთ ვაკის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარს, მამა საბას (ბიკაშვილს): 

– უპირველეს ყოვლისა, ეს დამოკიდებულია იმაზე, ამ საკითხს ვინ როგორ მიუდგება. თუ ამის შესახებ 100 სასულიერო პირს ვკითხავთ, იქიდან 90 იტყვის, რომ ამ ყველაფრის გამომწვევი ბევრი მიზეზი არსებობს, მაგალითად: სოციალური პრობლემები, ცხოვრების რიტმი, უსამსახურობა ან ისეთ რეჟიმში მუშაობა, რაც ადამიანს არ უტოვებს ეკლესიაში სიარულის დროს.  რაც დრო გადის, ადამიანი ნელ-ნელა ინფანტილური ხდება სულიერი ცხოვრების მიმართ. ობიექტურობა მოითხოვს ჩვენგან, სასულიერო პირებისგან, ვაღიაროთ, რომ ეს ჩვენი ბრალიც არის, სასულიერო პირების. ვინმემ შეიძლება თქვას, რომ, როცა სასულიერო პირებთან დაკავშირებით, ანუ, როცა საქმე მრევლის ცხოვრებას ეხება და რაღაც ცუდი ხდება, ეს ეკლესიის ბრალია. ასეთი ფორმულირება, თავისთავად, არასწორია, რადგან, აქ ეკლესია არაფერ შუაშია. ეკლესია გაცილებით დიდი ცნებაა და ამაზე საუბარს აღარ დავიწყებთ. ასეთ დროს ის კი არ უნდა ვთქვათ, რომ ეკლესიაა დამნაშავე, არამედ, სწორია თუ ვიტყვით, რომ ეკლესიის მესვეურები, ანუ მსახურნი ვართ დამნაშავეები, ისინი, ვინც ეკლესიაში ვმოღვაწეობთ. თუმცა, რადგან ეკლესია ცოცხალი ორგანიზმია, ვიღაცას შეეშლება, ვიღაცას არ შეეშლება, ვიღაც გამოსწორდება, ვიღაც – არა და ეს ჩვეულებრივი პროცესია, თუმცა, ეს არ გვათავისუფლებს იმ პასუხისმგებლობისგან, რაზეც ახლა ვსაუბრობ. ჩვენ, სასულიერო პირები, უფრო მეტს ვაშავებთ, ჩვენი მიზეზით უფრო მეტი ადამიანი ბრკოლდება, არ მოდის ეკლესიაში, ვიდრე სხვა გარეგნული მიზეზები გამო. რა თქმა უნდა, გარეგნულ მიზეზებზე უფრო მეტად მნიშვნელოვანი შინაგანი მდგომარეობაა. მთელი ეკლესიის არსებობის განმავლობაში ადამიანებს ჰქონდათ ერთი უდიდესი იმედი – ეს არის რწმენა, არა მხოლოდ ღმერთის, არამედ, დედამიწაზე მისი ინსტიტუტის, ანუ – ეკლესიის, ვგულისხმობ სასულიერო პირებს. მადლობა ღმერთს, რომ დღეს კიდევ არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ისევ გააჩნიათ ამ ყველაფრისადმი რწმენა, იმედი, მაგრამ, ეს იმედი ძალიან ბევრს აღარ აქვს, ჩვენი არასწორი ქმედებებიდან გამომდინარე. ბევრი ფიქრობს იმაზე, რომ, როგორც კი მივა ეკლესიაში, მაშინვე პოვებს ნუგეშს, მაშინვე დაინახავს ღმერთს. თუ ვიტყვით, რომ ღმერთი სულია და მისი დანახვა შეუძლებელია, მაშინ მისი აღქმა, შეგრძნებაა აუცილებელი. მაგრამ, ადამიანი აქამდე ვერ მივა, თუ მას წინ არ უსწრებს რელიგიურობის განცდა, სურვილი, ეკლესიაში ისწავლოს რწმენის განცდა. ამას კი ვინ ასწავლის? რა თქმა უნდა, სასულიერო პირი. ასე რომ, სასულიერო პირი მედიატორია ადამიანსა და ღმერთს შორის; ის პიროვნებაა, რომელმაც, პრიმიტიულად რომ ვთქვათ, უნდა იცოდეს სწავლება ცოცხალი ღმერთის შესახებ, თუ რას სთხოვს ღმერთი ადამიანს და არა მოითხოვს მისგან. არაერთხელ მითქვამს, რომ, თუ ადამიანი ჯერ ადამიანობას ვერ ისწავლის, ის ქრისტიანი ვერ გახდება, ანუ, ადამიანი ამ ყველაფერს ეკლესიაში სწავლობს და ამას მას სასულიერო პირი უნდა ასწავლიდეს. როცა პედაგოგი მოსწავლეს ასწავლის, ის თავის მოსწავლეზე, სულ მცირე, ათი თავით მაღლა უნდა იდგეს თავისი ცოდნითა და პასუხისმგებლობით; ასევე უნდა იყოს სასულიერო პირის შემთხვევაშიც, რომელსაც არა მხოლოდ ცოდნა და სარწმუნება უნდა გააჩნდეს, არამედ, უბრალოება და უშუალობაც. სხვისი გადმოსახედიდან, მისი თვალებიდან უნდა ჭვრეტდეს არსებულ სიტუაციას, იმ სულიერ პრობლემას, რაც მას აწუხებს, სხვა შემთხვევაში, ვერ გაუგებს და, ის რასაც მას ეკლესია ასწავლის, მისთვის გაუგებარი დარჩება. 

– სასულიერო პირების გარკვეული ნაწილი არ აღიარებს, რომ სწორედ მათი ქცევისა და დამოკიდებულებების გამო ტოვებენ ქრისტიანები ეკლესიას. 

– სამწუხაროდ, ამას ძალიან ცოტა აღიარებს. რატომღაც, არა მხოლოდ სასულიერო პირები, არამედ, თითქმის ყველა, ნებისმიერ საკითხში სხვას ვადანაშაულებთ. მე ვამბობ, რომ ბევრი რამ ჩვენი ბრალია, თუმცა, ყველა სასულიერო პირს არ ვგულისხმობ. მოძღვრები სხვას ვასწავლით საკუთარ თავში ჩაფიქრებას, ანალიზის გაკეთებას და, ბუნებრივია, თუ სხვას ვასწავლით, ეს არ ნიშნავს იმას, ჩვენ თვითონ რომ ამისგან თავისუფლები ვართ და არ გვეხება. უნდა გავითვალისწინოთ წმიდა მამების სწავლებები, ყოველთვის აქედან უნდა გამოვდიოდეთ, მაგრამ, უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ დღეს სხვა დროა, თუმცა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ მათი სწავლებები აღარ გვჭირდება. სწავლება ერთია და მიდგომა – სხვა, რომელიც უნდა იყოს შესაფერისი იმ მდგომარეობის, რომელშიც ჩვენ ვიმყოფებით. უნდა დავიცვათ საეკლესიო ტრადიციები, მაგრამ, მიდგომები განსხვავებული უნდა იყოს იმის მიხედვით, თუ ვინ როგორ იღებს ამ ყველაფერს. ხშირად კომუნიკაცია ადამიანსა და სასულიერო პირებს შორის დღეს ძალიან ჭირს და ერთმანეთის იშვიათად თუ ესმის ვინმეს; ხშირად, ჩვენ რასაც ვლაპარაკობთ, იმას არ ვაკეთებთ. როგორც პედაგოგისგან, ისე სასულიერო პირისგანაც, ადამიანმა უნდა ისწავლოს არა რამე კონკრეტული საგანი, არამედ, უნდა ისწავლოს ქცევა ზნეობის, პატიოსნების, ადამიანობის ჭრილში. როცა მოძღვარი გამოდის და ქადაგებს ადამიანების გვერდში დგომაზე, სიყვარულზე, დახმარებაზე, პატივისცემაზე, რა თქმა უნდა, ამ ყველაფერში თავად უნდა იყოს მაგალითის მიმცემი. თუნდაც ფინანსურად გვერდში დგომა რომ ავიღოთ, ამას წელიწადში ერთხელ კი არ უნდა აკეთებდეს, თავისი პროფესიიდან გამომდინარე, არამედ, ასეთი ცხოვრება მისი მოწოდება უნდა იყოს. სამწუხაროდ, დღეს უმრავლესობა არ ვართ ისეთები, როგორადაც საკუთარი თავი წარმოგვიდგენია და, ამიტომაც, სხვას ვთხოვთ ყველაფერს. არადა, ჩვენ ათჯერ უკეთესები უნდა ვიყოთ. რადგან მოძღვარი გავხდით, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ აღარ გვჭირდება შრომა, ცოდნის მიღება, მუშაობა. იოანე ოქროპირი ამბობს: ბევრი ხდება სასულიერო პირი იმიტომ კი არა, რომ მას ღმერთი გამოარჩევს, არამედ, ბევრი ხდება მოძღვარი ადამიანური პატივმოყვარეობის გამო. და თუ ასე ხდებოდა მეოთხე საუკუნეში, დღეს, სამწუხაროდ, ასიდან ოთხმოცია ასეთი და, რა თქმა უნდა, მე საკუთარ თავსაც ვგულისხმობ. ამიტომაც, ვერ ვიტყვი, რომ დღეს სასულიერო დასში ყველაფერი კარგადაა და საგანგაშო არაფერია. რა თქმა უნდა, ეს ასე არ არის და ძალიან ბევრი პრობლემაა; თუნდაც, ხილული მაგალითი რომ ავიღოთ: თუ ადრე ეკლესიაში ასი კაცი დადიოდა, ახლა ოთხმოცი  დადის. ქრისტიანები ჩვენში ვეღარ პოულობენ მაგალითს, აღარ ვართ მაგალითები, თუმცა, მე ყველა სასულიერო პირს არ ვგულისხმობ. უბრალოდ, ობიექტურობა მოითხოვს ჩვენგან, ვთქვათ, რომ ბევრი ჩვენგანი ვერ იტვირთავს იმ ღირსებასა და პასუხისმგებლობას, რასაც სასულიერო პირობა ჰქვია. როცა ადამიანი ეკლესიაში მოდის, ჩვენ, ჩვენი ქცევით, ყოველდღიური ცხოვრებიდან გამომდინარე, ვაბრკოლებთ მას: მოდის ნუგეშისთვის და ვერ იღებს; დახმარება უნდა და, პირიქით, ჩვენ აქეთ ვითხოვთ დახმარებას; მას სულიერი საზრდო სჭირდება და ჩვენ მას ვერ ვაძლევთ, რადგან, თავად არ ვართ სულიერები. ბევრს, შეიძლება, ანაფორა არ ეცვას, წვერი არ ჰქონდეს ჩვენსავით დაყენებული, მაგრამ, ჩვენზე სულიერი იყოს. თუმცა, ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ დღეს ბევრი იმისთვის მოდის ეკლესიაში, რომ ცუდი დაინახოს და გაიქცეს, რომ მერე თავი გაიმართლოს. მაგრამ, აქ ერთი „მაგრამ” რჩება: ეს სიტუაცია ხომ ისევ ჩვენ შევქმენით? თუ სხვა ადამიანებს ვთხოვთ, რომ იყვნენ გულისხმიერები, ჯერ ჩვენ უნდა ვიყოთ გულისხმიერები და, არა მხოლოდ იმათ მიმართ, რომლებსაც ფული აქვთ და ვიცით, მერე კარგ შესაწირს გაგვიკეთებენ, როგორც დღეს 100-იდან  90 მოძღვარი იქცევა, მათ შორის – კარგი მოძღვრებიც. ამ დროს, ვიღაც ბოგანო, გაჭირვებული რომ მოვა, იმას, შეიძლება, ზედაც არ შევხედოთ ან რიგში ჩავაყენოთ; ამას ხედავენ სხვა ქრისტიანები და ბრკოლდებიან; მეორე: როცა სხვას სთხოვ, მოსიყვარულე იყოს, ამ დროს ისიც იმავეს მოითხოვს შენგან. არ შეიძლება, ადამიანს უქადაგო, რომ არ იყოს ვერცხლისმოყვარე, თავად კი ოქროსმოყვარე იყო. არადა, დღეს, მღვდელსაც და ეპისკოპოსსაც, აუცილებლად უნდა ჰყავდეს კარგი ავტომობილი. კარგი, ჰყავდეს ის ერთი კარგი ავტომობილი, მაგრამ, როცა ორი-სამი ან ათი ძვირად ღირებული ავტომობილი ჰყავს, ან, ერთი ისეთი, რომ იმის ფასში რვა-ცხრა ავტომობილს იყიდი, მაშინ, მორალური უფლება არ აქვს, ვინმეს ელაპარაკოს იმაზე, რომ მან გაჭირვება უნდა დაითმინოს და გაუძლოს სიდუხჭირეს – ეს არასწორია.

– სამწუხაროდ, დღეს სასულიერო პირები ბევრ პრობლემაზე არ იღებენ ხმას, სამაგიეროდ, სხვა დანარჩენ საკითხებზე აკეთებენ კომენტარს, რაც ხშირად სასაცილოც ხდება და ადამიანებს მათთან ურთიერთობის სურვილს უკარგავს. 

– წმიდა მამები ამბობენ: მღვდლის ცხოვრება ისე არ განიხილება სამსჯავროს წინაშე, როგორც ის, თუ რას ქადაგებს. ხშირად სასულიერო პირები პოლიტიკურ განცხადებებსაც აკეთებენ, პირდაპირ მოუწოდებენ მრევლს, ვის მისცენ არჩევნებში ხმა და ამით ისინი ხშირად ერის გახლეჩასაც ემსახურებიან; გარდა ამისა, მათ თავისუფალ არჩევანს ვუზღუდავთ, რისი უფლებაც არ გვაქვს. როცა მოძღვარმა არ იცის სახარება, ის იგონებს თავის კანონებს და ამას ქრისტეს სახელით ასაღებს, ეს კი არის დიდი ლტოლვა ძალაუფლებისკენ, რაც ეკლესიაშიც უკვე გაჩნდა, ამის მიზეზი კი უსიყვარულობაა. თუკი აღარ გვაქვს ჭეშმარიტი სიყვარული ღმერთის შემეცნებისა და, აქედან გამომდინარე, ადამიანების მსახურებისა, უკვე გადავდივართ ფუნდამენტალისტურ აზროვნებაში, რომელიც უკვე წილნაყარია ფანატიზმთან, სიკვდლითან, შურის, არეულობის დათესვასთან, ადამიანებისადმი და ეკლესიისადმი გაუცხოებასთან. ამიტომ, დროა, ყველამ დავიკავოთ წმიდა ილია მართლის პოზიცია: ჩვენი ნაკლი ჩვენვე უნდა განვაქიქოთ, გავამზეუროთ, რომ მერე ვუშველოთ. არ უნდა გვქონდეს ისეთი დამოკიდებულება, რომ თუ რამეს არასწორად გავაკეთებთ, ღმერთი დაგვსჯის, ღვთისმშობელი მადლს წაიღებს ჩვენგან. რატომღაც, გვავიწყდება, რომ  ამ მადლს ჩვენ ვქმნით, ადამიანები, ანუ, ჩვენ ვიღებთ მას და, მივიღებთ თუ არა, ეს უკვე ჩვენზეა დამოკიდებული.