მანდარია

მანდარია მარღანიების შტო-გვარია.

არსებობს გადმოცემა, რომლის მიხედვითაც, ორი ძმა მოსისხლეობის გამო ლეჩხუმში გადასახლდა. მანდარიების ძმა დადიანს მოუკლავს. შურისმაძიებელმა ძმებმა თავადს ერთიანად ამოუძირკვეს უცხოეთიდან ჩამოტანილი ვაზის ჯიში – „უსახლოური“.

ასევე, არსებობს სოფელი მანდაეთი, რომელიც თავის დროზე შედიოდა ქუთაისის ოლქის იმერეთის მაზრაში. ფიქრობენ, რომ სოფელს სახელი მანდარიების გამო შეარქვეს. ყველაზე ბევრი მანდარია სწორედ სოფელ მანდაეთში ცხოვრობს.

აგრეთვე, არსებობს მოსაზრება, რომ გვარი მანდარია წარმოიშვა მამაკაცის საკუთარი სახელიდან – მანდარი, რომელიც ალექსანდრე ღლონტს ლეჩხუმში აქვს დაფიქსირებული.

საქართველოში 469 მანდარია ცხოვრობს: თბილისში – 150, ცაგერში – 98, ქუთაისში – 56. არიან სხვაგანაც.

გოგაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი გოგა. 

სოფელ ერტისში, თამაზ თურქისტანიშვილის ყმების სიაში მოიხსენიება გურგენა გოგაშვილი.

1832 წელს, ქრისტესია გოგაშვილისა და მაიას ვაჟის, თევდორეს მიმრქმელი იყო თავად ზაზა სოლოღაშვილის ყმა, ბორბალოში მცხოვრები ტეტია ასურელი.

საქართველოში 814 გოგაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 228, გურჯაანში – 123, სიღნაღში – 86. არიან სხვაგანაც.

ბიძინაშვილი

გვარის ფუძეა მამაკაცის საკუთარი სახელი ბიძინა. ეს სახელი მომდინარეობს სიტყვიდან ბიძა. ადრე ეს გვარი იწერებოდა როგორც ბიძინასშვილი. 

„ბიძინასშვილი, ქალაქს მცხოვრები მეწისქვილე, ერთი კომლი, შაჰნავაზმა მისი წყალობა განუახლა ეინალ მირიმანაშვილს” (1661 წელი).

„ბიძინაშვილი, ერთი კომლი, მამულით, კათალიკოსმა იოვანე დიასამიძემ უწყალობა არქიმანდრიტ ნიკოლოზ გაბადიძეს” (1698 წელი).

საქართველოში ყველაზე გავრცელებულ ათას გვარს შორის, ბიძინაშვილებს რაოდენობით 520-ე ადგილი უჭირავთ.

ბიძინაშვილები ცხოვრობენ სამეგრელოშიც. ადგილობრივი ვარიანტია ბინძასქუა. ასევე, გვხვდება საბიძნასქუო – დასახლებული უბანი გალენწყაროს ნაპირას (დარჩელი). გვარი დასტურდება მეჩვიდმეტე საუკუნის საბუთებშიც.

ბიძინაშვილები ცხოვრობენ საქართველოს სხვადასხვა მხარეში. არის როგორც დამოუკიდებლად გაჩენილი, ისე ჯანდიერიშვილ-ჯანდიერიდან, ავალიშვილიდან და სხვა გვარიდან ნაწარმოები შტო-გვარიც.

„ბიძინაშვილი ნიკოლა, კარბს მცხოვრები, ჰყავს ძმა ბეჟუა, ავთანდილ ამილახორის მეკოდისპურე ყმა” (1700 წელი).

„ბიძინაშვილი თამაზ, ქარელს მცხოვრები, ედიშერ და პაპუნა ციციშვილების გაყრის დროს, ის და მისი განაყოფი ბერა, მამულებით, წილად ხვდნენ ედიშერს” (1688-1703 წლები).

საქართველოში 1 785 ბიძინაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 525, გორში – 270, თელავში – 171. არიან სხვაგანაც.

ხატიაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ხატია. 

1736 წლის ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში, რომელიც იესე სოლოღაშვილს ორხელიშვილისთვის მიუცია, მოიხსენიება ბეჟუა ხატიაშვილი.

1721 წელს ახალშენში მოიხსენიება სულხანა ქავთარაშვილის ყმა – ვახუშტი ხატიაშვილი.

საქართველოში 2 601 ხატიაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 893, სიღნაღში – 613, თელავში – 322. არიან სხვაგანაც.

ხაბაზაშვილი

გვარის ფუძეა მესაქმეობის აღმნიშვნელი სიტყვა ხაბაზი, რაც პურის მცხობელს ნიშნავს.

ბაგრატ ბაგრატიშვილის მამულში მოიხსენიება ქიტუა ხაბაზაშვილი.

ამავე ძირისაა გვარები ხაბაზი და ხაბაზიშვილი.

საქართველოში 96 ხაბაზაშვილი ცხოვრობს: ახმეტაში – 43, თბილისში – 24, გორში – 11. არიან სხვაგანაც.

467 ხაბაზი: ქობულეთში – 381, ბათუმში – 34, ქედაში – 31. არიან სხვაგანაც.

მაილაშვილი

გვარის ფუძე – მაილა აღმოსავლეთ მთიანეთში დიალექტია.

ვერც ეს გვარი გადაურჩა ცვლილებებს და გვხვდება გვარის ორი ფორმა, კერძოდ, მაილანი და მაილოვი.

საქართველოში 178 მაილაშვილი ცხოვრობს: ახმეტაში – 141, გურჯაანში – 17, თბილისში – 11. არიან სხვაგანაც.

მდივნიშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი დივანა.

მდივანი თანამდებობის აღმნიშვნელი სიტყვაა.

„დივანიშვილები არიან გვარით დვინთის გვარისა თუმანისშვილებთაგანი. ამათმა გვარმა პირველმა განითვისა თუმანიშვილობა და მეორემ დივნიშვილობა.”

1690 წელს, სოფელ კუმისში, დავითს სოლოღაშვილის ნასყიდობის წიგნში მოიხსენიება გოლუა დივანიშვილი.

1721 წლიდან გვარი დივანაშვილი მდივნიშვილად გავრცელდა და დღეს ამ ფორმით გვხვდება.

საქართველოში 550 მდივნიშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 215, გარდაბანში – 56, ხარაგაულში – 47. არიან სხვაგანაც.

კოსტანაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი კონსტანტინე და მისი შემოკლებითი ფორმა კოსტა. კონსტანტინე ლათინური სახელია და უმტკიცესს, მედგარს ნიშნავს.

კონსტანტინეს კნინობითმა ფორმამ, კოსტამ მოგვცა გვარი კოსტანაშვილი.

ამავე ძირისაა გვარები კოტეტიშვილი და კოსტავა.

საქართველოში 35 კოსტანაშვილი ცხოვრობს: ახალციხეში – 31, ადიგენში – 2, გურჯაანში – 2.

აბაშიშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი აბაშა. მისგანაა ნაწარმოები გვარები: აბაშიძე, აბაშიშვილი და აბაშია.

„თავადი აბაშის შვილნი იყვნენ ძველად ყიფიანნი ეგვიპტის ნაწილითგან. ოდეს მეფესა დიმიტრის ბრძოლასა შინა ეგვიპტელთასა ცხენი მოუკლეს, მაშინ აბაშმან ამან ცხენი თავისი მიართო და განარინა მათ წელსა ქრისტესა აქეთ 1285-სა და, შემდგომად ბრძოლისა, მეფემან მიიღო აბაში იგი მერეთ, შემდგომად მოსვლისა ქართლსა შინა, თანა მოჰყვა აბაში იგი და მეფემან ჯილდოდ უბოძა თავადობა აბაშადვე წოდებით და სომხითსა შინა სამეფოთგან ადგილნი და სოფელნი ორბისის მხარეს და სხვაგან და მუნ ჟამითგან არიან თავადად აბაშად აღიარებულნი გარნა ამა დროსა შინა ასწუდა გვარი მათი და არ ვიღა არიან შთამომავლობანი მისნი.”

აბაშიშვილები ქვემო ქართლში იყვნენ მებატონეები. დავით აბაშიშვილს 1721 წელს ყმები ჰყოლია კიკეთში, გოლთეთში, ფარცხისში, ოშეთში, მჟავისში, გარისში, ეცოში, უკანდაღეთსა და დიაში.

1721 წელს აბაშიშვილი და ეპისკოპოსი იოსებ სააკაძე მანგლისის საეკლესიო მიწისა და იქ მოსახლე გლეხებზე პრეტენზიას აცხადებდნენ და ამის თაობაზე ვახტანგ მეფესთან წარდგნენ.

1785 წელს ლუარსაბ აბაშიშვილმა იოანე ეპისკოპოსს შესწირა სოფელი არმანეთი.

საქართველოში 153 აბაშიშვილი ცხოვრობს: ქარელში  – 115, თბილისში – 27, გორში – 11.

აკადემიკოს იაკობ ახუაშვილის მიერ მოწოდებული მასალების მიხედვით