„ის საშინელი ჟამიც მოვა, დადგება ის საშინელი წამიც, როდესაც ყველა ჩვენი ცოდვა შიშველი წარდგება მსაჯულის – ღმერთის, მის ანგელოზთა, მთელი კაცობრიობის წინაშე. წინასწარ ვგრძნობ ჩემი სულის მდგომარეობას იმ მრისხანე ჟამს და ვძრწი. ასეთი ცოცხალი და მძლავრი წინათგრძნობით შეპყრობილი, ვჩქარობ, შევუდგე საკუთარი სულის განხილვას, შევამოწმო ჩემი სინდისის წიგნში ჩაწერილი ცოდვები – საქმით, სიტყვით თუ გულისსიტყვით ქმნილი. კარგა ხნის გადაუშლელ, კარადებში შენახულ წიგნებს მტვერი ედება, ჩრჩილი ჭამს, ვინც მათ აიღებს ხელში, წაკითხვა ერთობ გაუჭირდება. ამ წიგნს ჰგავს სწორედ ჩემი სინდისიც: დიდი ხნის ხელუხლებელს ძლივს შევუღე კარი, ხოლო‚ რაც შიგნით ვნახე, იმან, მოლოდინის საწინააღმდეგოდ, ნაკლებად დამაკმაყოფილა. მხოლოდ დიდი ცოდვები ჩანს მკაფიოდ, წვრილი ცოდვების ნუსხა კი თითქმის წაშლილა და ახლა ძნელია გარჩევა, რა იყო იქ ჩაწერილი...”  – წერს წმიდა ეგნატე ბრიანჩანინოვი. თუ როგორ უნდა დაინახოს ადამიანმა საკუთარი ცოდვილი მდგომარეობა, ამის შესახებ გვესაუბრება ვაკის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი, მამა საბა (ბიკაშვილი).

– მამაო, დღეს გვიჭირს საკუთარი ცოდვილი მდგომარეობის დანახვა, გააზრება და ისენი, ვისაც ამის გაკეთება შეუძლიათ, ხედავენ საკუთარ ცოდვილ მდგომარეობას და ცდილობენ გამოსწორებას, ალბათ ძალიან ცოტა, თითზე ჩამოსათვლელნი არიან.
– შეიძლება ითქვას, რომ ეს არ არის მხოლოდ ამ საუკუნის, დღევანდელი პრობლემა. ადამიანები გაუუცხოვდნენ ქრისტიანულ აზროვნებას, მსოფლმხედველობას. არაერთხელ გვითქვამს, რომ მართლმადიდებლობა – ეს არის ქრისტიანული ცხოვრების წესი და არა რიტუალური მიდგომა საიდუმლოებებისადმი, სარწმუნოებისადმი, ლოცვის, აღსარების, ზიარების მიმართ, რასთანაც მთელი ჩვენი რელიგიური ცხოვრების განმავლობაში გვიწევს ურთიერთობა. დღეს იმის თქმა, რომ ადამიანი უნდა ცხონდეს, უნდა გადარჩეს – ეს ბუტაფორიად იქცა, თუმცა, ჩვენ უფლისგან, მამათა სწავლებისგან მოცემული გვაქვს ორიენტირი, ფორმულა, რომელსაც უნდა გავყვეთ და რითაც უნდა გადავრჩეთ. მაგრამ, ერთია ამის ცოდნა და მეორე – ამას როგორ მივყვებით. ქრისტიანობაში საუკეთესო, ოქროს ხანას რომ ვეძახით, იყო პირველი საუკუნეები, როდესაც ქრისტიანობა ფეხს იდგამდა. მაშინ‚ როდესაც იყო ქრისტიანების შევიწროება, დევნა, გამორჩევა მათი აღმსარებლობის ნიშნით, ჯვარზე გაკვრა, წამება – ეს მართლაც ოქროს ხანა იყო, რადგან, მიუხედავად ამისა, ქრისტიანობის მსურველი, მორწმუნე ადამიანების რიცხვი შეთხელებული კი არ იყო, უფრო და უფრო იზრდებოდა, რა თქმა უნდა‚ იმ ერთგულებისა და სიყვარულის გამო, რომელიც პირველ ქრისტიანებს გააჩნდათ სარწმუნოების, მაცხოვრისა და მოციქულთა, მამათა მიმართ. ამიტომაც იყო ეს პერიოდი ოქროს ხანა. ამის შემდეგ, მეოთხე საუკუნეში, ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადდა და ამ ეპოქიდან ქრისტიანობამ დაკარგა ის მსოფლმხედველობა, აზროვნება, რაც პირველ ქრისტიანებს გააჩნდათ, რადგან, ადამიანები ჩავარდნენ უშფოთველ მდგომარეობაში, მოიხსნა ის სირთულეები, რომელიც უკავშირდებოდა მათ აღმსარებლობას, სარწმუნოებას. თუმცა, ისტორიიდან ვიცით, რომ ამის შემდეგაც იყო პერიოდები, როდესაც ისევ განახლდებოდა ხოლმე ქრისტიანების შევიწროვება, დევნა, მაგრამ, ამან ისეთი მასშტაბები აღარ იქონია, როგორიც მანამდე იყო. ნელ-ნელა ქრისტიანობა წავიდა დათმობებზე ამ წუთისოფელთან, თუმცა, არა იმ გაგებით, რომ ჩვენ არ ვართ ქრისტიანები და აღარ არის ეკლესიური ცხოვრება საჭირო, არამედ, გარკვეული კომპრომისია ქრისტიანობასა და წუთისოფელს შორის.
– რა იგულისხმება ამაში?
– იმდენად გაამქვეყნიურდა თანამედროვე ადამიანის აზროვნება, რომ, ის სწორი მსოფლმხედველობა, რომელიც ძველ ქრისტიანებს გააჩნდათ, დღეს თითქმის აღარ არსებობს. რა თქმა უნდა‚ ქრისტიანობა სწავლების, გარდამოცემის, აღთქმის, წმიდა მამათა სწავლების სახით არსებობს, მაგრამ, ცხოვრების წესი ეს თითქმის აღარ არის, რადგან ადამიანი დღეს სხვანაირად აზროვნებს. ერთ-ერთ წარმართულ ტაძარზე ეწერა ასეთი სიტყვები: „შეიცან თავი შენი”. სოკრატემ სწორედ აქ მიიყვანა თავისი მოწაფეები. ეს სიტყვები მაშინაც აქტუალური იყო და მით უფრო დიდი მნიშვნელობა შეიძინა მან ქრისტიანობაში და გახდა ქრისტიანობის ქვაკუთხედი. ადამიანი, შეიძლება, დღე და ღამე დადიოდეს ეკლესიაში, არ აცდენდეს წირვა-ლოცვას, საიდუმლოებებში იღებდეს მონაწილეობას, აღმსარებელი, მაზიარებელი იყოს, ერთი შეხედვით, ყველაფერს აკეთებდეს გარეგნულად, მაგრამ‚ თუ ის საკუთარ თავს არ მიუდგება სიტყვებით: „შეიცან თავი შენი“, ის ვერასოდეს გახდება ქრისტიანი.
– როგორ უნდა შეიცნოს ადამიანმა საკუთარი თავი და რაში ეხმარება ეს მას?
– ადამიანს საკუთარი თავის შეცნობა ეხმარება იმაში, რომ მან გააცნობიეროს საკუთარი დაცემულობა. მამები, რომლებმაც დიდ სიწმიდეს მიაღწიეს, წმიდანები იყვნენ, მკვდრებს აღადგენდნენ, ეშმაკებს განასხავდნენ, სასწაულებს ახდენდნენ, არასდროს ამბობდნენ იმას, რასაც დღეს ჩვენ გავიძახით. ანუ, ადამიანი ერთი თვე, სამი თვე, თუნდაც ერთი წელი ივლის ეკლესიაში და თავმდაბლობას კი არ სწავლობს, საკუთარ თავს კი არ შეიცნობს, საკუთარ დაცემულობას, უსუსურებას კი არ აღიარებს‚ ამბობს: „წმიდანი ვარ“. ისეთი ქადაგებებიც არსებობს, რომლებიც ღიად აცხადებს‚ რომ დღეს ჩვენ წმიდანები ვართ, რადგან დავდივართ ეკლესიაში; შავი სამღვდელოება ვართ და ამიტომ ვართ წმიდანები; იაპონელები არ არიან მართლმადიდებლები და ამიტომაც ისჯებიან საკუთარი ცოდვების გამო. კი ბატონო, ყველა ადამიანი ისჯება, მაგრამ, არა ღმერთი სჯით მათ, არამედ, ისინი საკუთარი ცხოვრებისგან ისჯებიან – ეს სხვადასხვა რამეა. ერთია, როცა ადამიანი, რომელიც საკუთარ თავს კარგად სწავლობს და თავს ცოდვილად მიიჩნევს და მეორეა – ის ამისთვის რას აკეთებს. შეიძლება, ზედაპირულად გამოხატავ შენს ცოდვილ მდგომარეობას, აღსარებაშიც წერ, რომ ასეთი ხარ, მაგრამ, გულის სიღრმეში ფიქრობ, რომ არ ხარ ცოდვილი, რაც ზუსტად შენი ცხოვრების წესში მჟღავნდება. რაც უფრო ახლოს მიდის ადამიანი ღმერთთან, უკეთ ხედავს საკუთარ დაცემულ მდგომარეობას, სულიერ სიბინძურეს; რაც უფრო შორს არის მისგან, ის ამას ვერ აცნობიერებს და‚ პირიქით‚ ფიქრობს, რომ უკვე წმიდანია, უცოდველი, ვიღაცას სჯობია. ის, ვინც არ ცდილობს საკუთარ თავში დაინახოს ის, რომ სხვები მისგან არაფრით განსხვავდებიან, ეს იგი‚ ის დაცემულ მდგომარეობაში იმყოფება. არასწორია აზროვნება, როდესაც ადამიანი ფიქრობს, რომ რადგან ის ეკლესიაში დადის, ამიტომაც სჯობია იმ ადამიანს, რომელიც არ დადის. რა თქმა უნდა, არ სჯობია. პირიქით‚ მან ყველაფერი უნდა გააკეთოს იმისთვის, რომ საკუთარი ქცევით მაგალითი გახდეს იმ ადამიანისთვის, რომელიც ეკლესიაში არ დადის და დაანახვოს არა მისი ეკლესიაში სიარული, არამედ, თავისი პიროვნება, ცხოვრების წესი. დღეს მორწმუნეებსა და ურწმუნოებს შორის დიდი განსხვავება არ არსებობს, რადგან, ჩვენც ზუსტად ისე ვაზროვნებთ, როგორც წარმართები, უბრალოდ‚ რელიგიურ ცხოვრებაში ჩვენ ცოტა მეტი ვიცით: როგორ ტარდება წირვა, რა წერია სახარებაში, რას ქადაგებს მამაო. ეს ყველაფერი თეორიულად ვიცით, მაგრამ, ჩვენც ვერცხლისმოყვარეები ვართ, ჩვენც ვიგინებით, ყველაფერს ისე ვაკეთებთ, ხშირად უარესადაც, ვიდრე ის ადამიანები, რომლებსაც ურწმუნოებს ვეძახით.
– სამაგიეროდ‚ ადამიანებს ადვილად შეუძლიათ სხივისი ცოდვილი მდგომარეობის დანახვა, ამაზე მითითება.
– სხვა ადამიანზე მსჯელობა, დასკვნების გამოტანა, მისი საქმეების განქიქება ძალიან ადვილია, თან, ხშირად ამ ყველაფერს მათზე მზრუნველობით ვხსნით. მაგრამ, განკითხვა ერთია, მხილება – მეორე და ზრუნვა – მესამე. სანამ ვინმეს გამოსწორებაზე დაიწყებ ზრუნავს, ჯერ შენ უნდა იყო ისეთი, რომ ამის მორალური უფლება გქონდეს. თუნდაც სასულიერო პირს, რომელსაც აქვს უფლება, ჩაატაროს წირვა, აღასრულოს საიდუმლოებები, გამოვიდეს ამბიონზე, იქადაგოს სიყვარული, ერთსულოვნება, დახმარება, შეწევნა, თვითონ უნდა აღასრულოს ეს ყველაფერი. თუ არ აღასრულებს, მაშინ, რა აზრი აქვს? შეიძლება‚ ეკლესიაში დადიხარ, მაგრამ, მერე რა მოხდა? შეიძლება ბევრი იცი, მაგრამ, მერე რა?! ეშმაკზე მეტი არავინ იცის, რაც ღვთისმეტყველებას ეხება, მან ჩვენზე მეტი იცის, მაგრამ, ეს მას ანგელოზად აქცევს?! რა თქმა უნდა‚ არა. მხოლოდ ცოდნა არ არის საკმარისი, არც მხოლოდ სარწმუნოება ნიშნავს ბევრ რამეს, თუ ცოდნა არ გაქვს. თუ ადამიანი მორწმუნეა, ის განსწავლულიც უნდა იყოს, მით უმეტეს‚ როდესაც სხვათა განსწავლა აკისრია. მარტო სარწმუნოება ან ცოდნა არ გადაარჩენს ადამიანს. დღეს ასეთი მოწოდებაც გვესმის: როდესაც ადამიანი სასულიერო პირია, მას შეუძლია, არ წაიკითხოს წიგნები, გამოვიდეს ამბიონზე და იქადაგოს, რადგან მასზე გადმოდის სულიწმიდის ძალა და ასწავლის ხალხს. ეს წმიდა წყლის პრიტივიზმია და მეტი არაფერი. ჩვენ უნდა ვისწავლოთ, რომ საკუთარი განსწავლულობით, პირადი გამოცდილებით, სხვებიც მივიყვანოთ და დავაყენოთ სწორ გზაზე. საზოგადოებისთვის ნაკლებად მნიშვნელოვანია სასულიერო პირის, პედაგოგის პირადი ცხოვრების წესი, მთავარია, თუ რას ასწავლის ის ადამიანებს. მან უნდა ასწავლოს არა საკუთარი პირადი, არამედ წმიდა მამების, ეკლესიის სწავლება. მან ჯერ თვითონ უნდა შეიცნოს საკუთარი თავი და შემდეგ ასწავლოს მრევლსაც, რომ მათაც შეიცნონ საკუთარი თავი, რადგან‚ სადაც საკუთარი თავის შეცნობა არ არის, იქ არც ქრისტიანობაა.