როგორც ცნობილია, ჯვრისწერის საიდუმლოში მომავალი მეუღლეების გარდა, მონაწილეობას იღებენ მათი მეჯვარეებიც და ამით ისინი ახლად შექმნილი ოჯახის, უფლის წინაშე დიდ პასუხისმგებლობას იღებენ, ისევე, როგორც ნათლიები ნათლულის წინაშე. და მაინც, რა მოვალეობა აკისრიათ მეჯვარეებს, ნათლიებს და როგორ უნდა შევარჩიოთ ისინი, ამის შესახებ გვესაუბრება ვაკის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი, მამა საბა (ბიკაშვილი).

– მამაო, რა მოვალეობები აკისრიათ მეჯვარეებს დაქორწინებული წყვილის მიმართ?
– როცა წყვილი გადაწყვეტს ოჯახის შექმნას, ბუნებრივია, მათ გვერდით უნდა იყვნენ ისინი, ვინც მათ სიხარულს გაიზიარებს. ამიტომაც არჩევენ ისინი მეჯვარეებს მეგობრების, ახლობლების, ნათესავების წრიდან და დარწმუნებულები არიან, რომ მათი მეჯვარეები, ანუ ხელისმომკიდეები, როგორც საეკლესიო ენაზე ჰქვია, პატივს სცემენ და მათ გვერდით იქნებიან. ხელისმომკიდეობის ტრადიცია საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში განსხვავებულიც იყო. მთაში ასეთი ტრადიციაც არსებობდა – ხელისმომკიდე ჯვრისწერის წინ პატარძალს სიძესთან მიაცილებდა და მის მოვლა-პატრონობაზე გარკვეულ პასუხისმგებლობასაც იღებდა. ჯვრისწერის შემდეგ კი, ის არა მხოლოდ ხელისმომკიდე იყო, არამედ თითქმის ყველაფერში ედგა ოჯახს გვერდით, რაც არ უნდა მომხდარიყო მათ ცხოვრებაში. მამაკაცი თუ გარდაიცვლებოდა, მის ვალდებულებას, ოღონდ არა როგორც მეუღლის, არამედ როგორც მეურვის, მეგობრის, ხელისმომკიდე იღებდა საკუთარ თავზე და ქალს, როგორც დას ისე აქცევდა ყურადღებას. რა თქმა უნდა, გარკვეულწილად, ეს ტრადიცია ბარშიც იყო შემორჩენილი.
– როგორ უნდა შევარჩიოთ მეჯვარეები, რა თვისებებით უნდა გამოირჩეოდნენ ისინი?
– მეჯვარე მხოლოდ იმ ნიშნით არ უნდა შევარჩიოთ, რომ ის ჩვენი მეგობარია; რა თქმა უნდა, არც იმისთვის, რომ მას კარგი მატერიალური პირობები აქვს, ფინანსურად უზრუნველყოფილია და ჩვენს შვილსაც დაეხმარება, კარგ საჩუქრებს გაუკეთებს და ქორწილშიც ძვირფას საჩუქარს მოგვართმევს. რა თქმა უნდა, ასეთი პრინციპით მეჯვარის შერჩევა არ შეიძლება. ჯვრისწერის საიდუმლოში მონაწილეობის შემდეგ ხდება მათი კიდევ უფრო მეტად დაახლოება, ისინი ქრისტეში, ჯვრისწერაში, სარწმუნოებრივი ნათესავები ხდებიან. შესაბამისად, მეჯვარეები მორწმუნეები უნდა იყვნენ, თუმცა მანამდე თავად დასაქორწინებელი წყვილი უნდა იყოს მორწმუნე. თუ ჯვარდასაწერი წყვილი მორწმუნეა, ისინი შეარჩევენ ისეთ მეჯვარეებს, რომლებიც მორწმუნეები არიან, რადგან მათ შორის არა მხოლოდ ფიზიკური ვალდებულება არსებობს, არამედ სულიერიც. მეჯვარეები მეუღლეებზე არანაკლებ ვალდებულებას იღებენ – ისინი უფლის წინაშე დებენ პირობას, რომ იქნებიან ერთგულები იმ ადამიანებთან მიმართებაში, რომელთაც ნდობა და გვერდში დგომა გამოუცხადეს. ეს არის სწორედ სულიერი ნათესაობა. თან, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მეჯვარეები თავიდან ბოლომდე იღებენ ჯვრისწერის საიდუმლოში მონაწილეობას. მეჯვარეები, რომლებიც არ არიან მეუღლეები, ისინიც ხდებიან ერთმანეთის სულიერი ნათესავები და პასუხისმგებლები იმაზე, რომ ეს ოჯახი იყოს წარმატებული.
– როგორც წესი, მამაკაცს აუცილებლად უნდა ჰყავდეს მამაკაცი მეჯვარე, ხოლო ქალს – ქალი. ამის შესახებ არსებობს რაიმე სწავლება, თუ უბრალოდ, ტრადიციაა?
– მამაკაცის ხელისმომკიდე ქალი ვერ იქნება, ეს არც ლამაზია და არანაირ ჩარჩოში არ ჯდება. წარმოიდგინეთ, რომ მამაკაცს მიაცილებდეს დედაკაცი, ან მამაკაცის თავზე გვირგვინი ეჭიროს ქალს? ეს არ არის ლამაზი და არ შეიძლება, თუმცა ჩვენ ამის კონკრეტული აკრძალვა ეკლესიაში არ გვხვდება. ბუნებრივია, ეს ტრადიციაა და ჯვრისწერის რიტუალს, რა სახითაც ჩვენ დღეს ვასრულებთ, 1 600-წლიანი ისტორია აქვს, რადგან სწორედ მაშინ ჩამოყალიბდა იმ სახით როგორც ახლა არის. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ როგორც ხელისმომკიდე დედაკაცსა და პატარძალს შორის, ასევე მეორე ხელისმომკიდესა და სიძეს შორის მყარდება სულიერი ურთიერთობა. ისინი არა მხოლოდ ერთმანეთის ხელისმომკიდეები, არამედ მესაიდუმლეებიც ხდებიან. შესაბამისად, ხელისმომკიდე ქალსა და სიძე-კაცს შორის მესაიდუმლეობა არ გამოვა ლამაზი.
– არ შეიძლება, მეჯვარეები იყვნენ მეუღლეები?
– ამის შესახებ კანონიკური აკრძალვა არ არსებობს, უბრალოდ, ჩვენ ვერიდებით ასეთ რამეს. ნათლობასთან, რომ გავავლოთ პარალელი, ასევე არ შეიძლება ერთი და იგივე ბავშვის ნათლია იყოს ცოლ-ქმარი; არ შეიძლება, ნათლიის შვილს ნათლულის ოჯახთან ჰქონდეს ასეთი ურთიერთობა, რადგან მათ შორის ძალიან ახლო სულიერი ნათესაობა მყარდება. სულიერი ნათესაობა კი ფიზიკურზე აღმატებულია. ანუ, ნათლიასა და ნათლულის ოჯახის წევრებს შორის დაქორწინება პრაქტიკაში იკრძალება. თუმცა, ვერც ერთი სასულიერო პირი ვერ მოიტანს ვერანაირ ეკლესიურ კანონიკას, რომელიც ამას კრძალავს. მაგრამ, ეს უფრო მორალური მხარეა და ამიტომ, ვაქცევთ ყურადღებას და ვერიდებით. ქორწილი, ნათლობა იმით არის აღმატებული, რომ ადამიანების სიხარულს ბევრი იზიარებს. ამიტომ, ჯობია, დავინათესაოთ ისინი, ვინც ჯერ კიდევ არ არის ჩვენი ნათესავი, განვავრცოთ ეს სიხარული და უფრო მეტი ადამიანი შევიძინოთ. ვიდრე, ვიყოთ მხოლოდ ათნი და ერთმანეთს ვნათლავდეთ, ჯვარს ვწერდეთ და ასე პატარა წრეში ვტრიალებდეთ. ეს ამ მხრივაც არ არის გამართლებული. ანუ, ჯობია, ახალი სისხლი დავინათესაოთ, გავზარდოთ ჩვენი ურთიერთობა ადამიანებთან, გავზარდოთ სარწმუნოებრივად.
– დავუშვათ, ერთი ბავშვის ნათლიებს ერთმანეთი შეუყვარდათ, როგორ უნდა მოიქცნენ?
– კი, ხდება ასეთი რაღაცეები. შეიძლება, მათ შეუყვარდეთ ერთმანეთი, ასეთ საკითხებს კი წყვეტს არა რიგითი მღვდელი, არამედ პატრიარქის ქორეპისკოპოსი, მათი ურთიერთობიდან გამომდინარე კი ის მიიღებს გადაწყვეტილებას. თუ მათი ცხოვრების მომენტებიდან გამომდინარე და მათი შეუღლების წინაშე ზნეობრივი, მორალური ბარიერები არ დგას, მაშინ ეპისკოპოსი აკურთხებს და შეეძლებათ ოჯახის შექმნა.
– დღეს ძალიან ხშირად ერთ ბავშვს რამდენიმე ნათლია ჰყავს. არადა, როგორც ცნობილია, ბავშვს რამდენი ნათლიაც არ უნდა ჰყავდეს, მათ შორის მხოლოდ ერთი მიიჩნევა ძირითად ნათლიად.
– ნათლია პირდაპირი, სულიერი გაგებით, არის ის მღვდელი, რომელიც ნათლავს ბავშვს, დანარჩენი მოწმეები არიან, ანუ მიმრქმელები. მიმრქმელი კი ყოველთვის ერთია, ანუ ის, პირველი მიირქვამს ბავშვს. ანუ, როდესაც მოხდება წმიდა სამების სახელზე ფორმულის გამეორება და ბავშვის ნაკურთხ წყალში შთაფვლა, ვინც პირველი მიიღებს ამ ბავშვს, ანუ მიირქვამს, ის არის მიმრქმელი – „ნათლია.” დანარჩენები კი პირდაპირი გაგებით მოწმეები არიან. შეიძლება ნათლობის მოწმობაში ორი-სამი ნათლია ჩავწეროთ, მაგრამ სინამდვილეში ბავშვს ჰყავს ერთი მიმრქმელი – ის, რომელიც მას ემბაზთან პირველი მიირქვამს და ამ რიტუალური ქცევით პასუხისმგებლობას აცხადებს იმაზე, რომ ის იქნება ამ ბავშვზე მზრუნველი.
– ნათლიის მოვალეობებიც საკმაოდ რთული, საპასუხისმგებლოა.
– პირველი საუკუნის ეკლესიის ტრადიციიდან გამომდინარე, ძალიან გვიან ინათლებოდნენ, ანუ 40-50 წლის ადამიანს ჰქონდა საშუალება ძირფესვიანად შეესწავლა მართლმადიდებლობა. თავად კატეხიზაციისთვის, ანუ ქრისტიანულად ადამიანის განსწავლისთვის განსაზღვრული იყო სამი წელი, ან უფრო მეტი – ეს უკვე ადამიანის განათლებაზე, აზროვნებაზე გახლდათ დამოკიდებული. შემდეგში ეს შეიცვალა, რადგან ადამიანმა შეიძლება 40-50 წელს ვერ მიაღწიოს და მოუნათლავი წავიდეს ამ ქვეყნიდან. დადგინდა ჩვილთა მონათვლის წესი. როდესაც ნათლობის დროს მოსანათლს (როდესაც ის პატარაა, რა თქმა უნდა, არაფერი ესმის) და მიმრქმელებს ვეუბნებით მიბრუნდნენ დასავლეთის მხარეს, რომელიც სიმბოლოა ჯოჯოხეთისა, სადაც მზე ჩადის, შემდეგ ვუყალიბებთ ფორმულას – განეშორებიან ისინი ეშმაკის საქმეებს, მის სიბილწეებს და ისინი ამბობენ, რომ განეშორებიან. ეს სიტყვები, რა თქმა უნდა, მოსანათლის მისამართით არის, მაგრამ როდესაც ის ჩვილია, მის მაგივრად და საკუთარი თავის გამოც, პასუხისმგებლობას ნათლიები იღებენ. ნათლია თუ არ არის მორწმუნე, ის ბავშვს ვერაფერს ასწავლის. ძალიან ბევრი ამაყობს იმით, რომ 30-40 ნათლული მყავსო და ეს არის ძალიან ცუდი, იმ გაგებით, რომ ყოველ ბავშვზე პასუხისმგებლობა კიდევ უფრო იზრდება. ჩვენ 100 წლის მერე რომ წარვდგებით უფლის წინაშე, უფალი აუცილებლად მოგვთხოვს პასუხს იმაზე თუ როგორი ნათლიობა გავუწიეთ ჩვენს მონათლულებს. რატომ ვიღებდით ამხელა პასუხისმგებლობას, როცა მისი ასრულების საშუალება, პირობები არ გვქონდა, თუნდაც ჩვენი სულიერი მდგომარეობა არ გვაძლევდა ამის საშუალებას. იმას, რომ მათზე არ ვზრუნავდით, არ ჯობდა ერთი ან ორი მოგვენათლა და მათზე გვეზრუნა, წაგვეყვანა ეკლესიაში?! ბავშვს ჰყავს მშობლები, რომლებიც მასზე ფიზიკურად ზრუნავენ, მაგრამ ნათლიები მისი სულიერი მშობლები არიან და მათ ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა აკისრიათ, უფრო მეტი მოეთხოვებათ. სამწუხაროდ, დღეს ადამიანები მხოლოდ იმის გამო იწერენ ჯვარს და ინათლებიან, რომ რიტუალებში მიიღონ მონაწილეობა. ის, რომ ეს დიდი საიდუმლოა, ამყარებს, აძლიერებს ოჯახს, სულიერად მყარ საფუძველს უქმნის მას, ამაზე არავინ ფიქრობს. ანუ ჩვენთვის მთავარია, რიტუალში მივიღოთ მონაწილეობა, წირვაზე დავდგეთ იმიტომ, რომ უნდა ვიდგეთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში მოძღვარი გაგვიბრაზდება. მაგრამ, რატომ ვდგავართ იქ და რა სულიერ მონაწილეობას ვიღებთ მასში, ეს უკვე მეორეხარისხოვანია.