რა საბაბს ამზადებს რუსეთი მომავალი წლის გაზაფხულზე საქართველოსთან ომის გასაახლებლად
რუსი სამხედრო ექსპერტის, პაველ ფელგენგაუერის პროგნოზები ცუდად დავცადეთ: მისი 2008 წლის აპრილის წინასწარმეტყველება აგვისტოში ახდა, თუმცა 2009 წლის აპრილის წინასწარმეტყველება არაზუსტი აღმოჩნდა (ავტორი ამას გარკვეულწილად, საკუთარ დამსახურებადაც მიიჩნევს). სამხედრო ექსპერტი ახლა უკვე 2010 წლის აპრილში ვარაუდობს საომარი მოქმედებების განახლებას. სწორედ ამ თემაზე მოსკოვიდან – პაველ ფელგენგაუერი, თბილისიდან კი – გოგა ხაინდრავა იმსჯელებენ.
– პაველ ევგენიევიჩ, რატომ არის 2010 წელს კვლავაც რეალური საომარი მოქმედებების განახლება, ამჯერად რა მიზეზები ექნება რუსეთს? ამ მიუღია ბოლომდე, რაც უნდოდა?
პაველ ფელგენგაუერი: არის სუბიექტური მიზეზები, რომ არ მოგვწონს საქართველოს ხელმძღვანელობა და უფრო არსებითი მიზეზებიც, მაგალითად, სახმელეთო ტრანზიტის არარსებობა სომხეთთან, რის შედეგადაც რუსეთის გავლენა ამიერკავკასიაზე მცირდება. ასეთი სიტუაცია გრძელვადიან პერსპექტივაში მიუღებელია რუსეთისთვის, ამდენად, ან სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის უნდა მოგვარდეს ურთიერთობა, ან საქართველოს გავლით განხორციელდეს ტრანზიტი, რისთვისაც მოსკოვი უნდა მოელაპარაკოს თბილისს, ან შეცვალოს რეჟიმი თბილისში ისეთი რეჟიმით, რომელსაც მოელაპარაკება. ეს არის მთავარი მიზეზი: სომხეთის ასეთ იზოლირებულ მდგომარეობაში დიდი ხნით დატოვება არ შეიძლება.
– თქვენ რეალური გგონიათ, რომ რუსეთი ასე ბრძოლით გაიკაფავს გზას საქართველოს გავლით სომხეთისკენ?
– რუსეთმა აჩვენა 2008 წლის აგვისტოში, რომ შეუძლია პრობლემების სამხედრო გზით გადაწყვეტა.
– ბატონო გოგა, იზიარებთ არგუმენტს?
გოგა ხაინდრავა: დავიწყოთ იმით, რომ ეს ვერ იქნება საომარი მოქმედებების განახლების მიზეზი, რადგან რუსეთმა საქართველოს გავლით სომხეთთან კომუნიკაცია 18 წლის წინათ დაკარგა. თუ რუსეთს უნდოდა ამ საკითხის მოგვარება, შეეძლო, გადაეწყვიტა შევარდნაძის დროს, რომელსაც შესანიშნავი ურთიერთობა ჰქონდა კრემლის მაღალჩინოსნებთან. ზღაპარია, რომ რუსეთში სააკაშვილის შეცვლა უნდათ, რადგან სიზმარშიც ვერ წარმოიდგენდა რუსეთის ხელისუფლება იმაზე უკეთესს, რაც სააკაშვილისგან მიიღო: ორი უმძლავრესი სამხედრო ბაზა! სააკაშვილზე უკეთესი რეჟიმი რუსეთისთვის არ არსებობს: მთელი ქართული ეკონომიკა კრემლის კაპიტალის ხელშია, სამხედრო თვალსაზრისით კი, როგორც არასდროს, ისეთი აქტიურია რუსეთის სამხედრო ყოფნა კავკასიაში. მეტიც, რუსეთი მიილტვის არა ერევნისკენ, არამედ აზერბაიჯანისკენ. რუსეთის შემდეგი ნაბიჯია არა უკრაინა, როგორც ამას ამბობენ, არამედ აზერბაიჯანი, იმიტომ რომ სწორედ აზერბაიჯანია რუსეთისთვის საკვანძო ადგილი რეგიონში. ამას უკავშირდება ის ისტერიაც, რაც დაიწყო პანკისის ხეობასთან მიმართებაში, რომ თითქოს იქ ალ-ქაედას ტერორისტები არიან. მე ვფიქრობ, რომ პუტინი დაინტერესებულია კავკასიაში დესტაბილიზაციით და აბსურდულია იმაზე ლაპარაკი, რომ კავკასიას შეუძლია რუსეთის აფეთქება, მაგრამ აფეთქებული კავკასია საბაბს აძლევს რუსეთის ექსპანსიურ ზრახვებს და რეალურს ხდის ამ კამპანიის გაგრძელებას. ამ მხრივ, პუტინისა და სააკაშვილის ინტერესები ემთხვევა, ისევე, როგორც იმ ადამიანების ინტერესები, რომლებიც ცდილობენ, ფული იშოვონ ამაზე.
– პაველ ევგენიევიჩ, პანკისის ხეობაში არანაირი ისლამისტი ტერორისტები არ არიან, რატომ ამუშავებს ამ თემას რუსეთის ხელისუფლება?
პაველ ფელგენგაუერი: მომავალი წლის აპრილამდე არაფერი იქნება. აქ ორი ასპექტია: თუ ომის დაწყების პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას მიიღებენ, საომარი მოქმედებების გაღვივების მიზეზიც მოიძებნება, მათ შორის, ეს შეიძლება, იყოს პანკისის ხეობაც. თუ ასეთი გადაწყვეტილება არ იქნება მიღებული, პანკისის თემაც არ გაგრძელდება. ერთი სიტყვით, სურვილის შემთხვევაში მიზეზი მოიძებნება.
გოგა ხაინდრავა: რადგან მიზეზების მოძიებაზეა ლაპარაკი: მაშინ, როდესაც რუსეთის ხელისუფლება ამბობს, რომ აქვს პანკისის ხეობაში ალ-ქაედას ტერორისტების ყოფნის დამადასტურებელი საბუთები, საქართველოში აპირებენ გახსნან ტელევიზია, რომელიც გავა ჩრდილოეთ კავკასიაზე და რომლის ხელმძღვანელებადაც ჩამოიყვანეს ალა დუდაევა და ოლეგ პანფილოვი. არადა იმისთვის, რომ რაღაც რეგიონში გავრცელდეს მაუწყებლობა, არ არის აუცილებლი ტელევიზიის გახსნა, მაინცდამაინც, საქართველოში. ამდენად, ჩემთვის ცხადია, ეს არის მკაფიო საბაბი, რომელიც იქმნება პუტინისთვის, რომ რუსულმა პროპაგანდამ შემდეგ თქვას: საქართველოში არის ტელევიზია, რომელიც პროპაგანდას უწევს ექსტრემისტულ ისლამს.
– პაველ ევგენიევიჩ, ეს ტელევიზია შეიძლება, გახდეს საბაბი?
პაველ ფელგენგაუერი: მეეჭვება, დასავლეთში ვინმე დააჯერონ, რომ საქართველო ისლამისტების პროპაგანდითაა დაკავებული და, ამდენად, არ მგონია, ეს არსებითი ფაქტორი აღმოჩნდეს, მაგრამ რუსეთის ხელისუფლების შიგნით ეს იქნება არგუმენტი იმისთვის, რომ რაღაც გადაწყვეტილება მიიღონ საქართველოსთან მიმართებაში. დავეთანხმები ბატონ ხაინდრავას, რომ აზერბაიჯანი არსებითი ფაქტორია: თუ რუსეთი შეძლებს საქართველოსა და სომხეთის გაკონტროლებას, აზერბაიჯანს რუსეთის გარდა სხვა გზა არ ექნება. ასეთი ვარიანტები განიხილება რუსეთის ხელმძღვანელობაში, ისევე, როგორც 2008 წელს განიხილებოდა სხვადასხვა ვარიანტი: ზოგი ფიქრობდა, რომ თბილისზე უნდა წავსულიყავით, ზოგი ამის წინააღმდეგი იყო. წელსაც იყო ასეთი მსჯელობა. 2010 წლის აპრილის შემდეგ საომარი მოქმედებების განახლების საფრთხე ბევრ რამეზე იქნება დამოკიდებული, თუნდაც, იმაზე, დასჭირდება თუ არა რუსეთს დასავლეთისგან სესხი. ასე რომ, გაზაფხულზე საფრთხე ისევ დაბრუნდება და ეს უნდა გვესმოდეს.
– გასაგებია, რომ ქართულ მცირერიცხოვან ჯარს არ შეუძლია რუსეთის მრავალრიცხოვანი არმიის დამარცხება, მაგრამ ჩვენს არმიას, როგორც ამბობენ, სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე რომ ებრძოლა და თუნდაც ვერ გაემარჯვა, ეს შეამცირებდა შემდგომში ომის განახლების საფრთხეს?
– შესაძლოა. აგვისტოს ომი უფრო მოწინავე ნაწილების შეტაკება იყო, ვიდრე სრულფასოვანი საომარი მოქმედებები, რის შემდეგაც ქართველებმა სწრაფად დაიხიეს უკან. ჩვენი სამხედროების აზრით, ქართველები არაფრად გამოდგებიან და სამხედრო თვალსაზრისით მათთვის ანგარიშის გაწევა არ ღირს. ამდენად, ლაპარაკია იმაზე, ღირს თუ არა კონფლიქტი დასავლეთთან. 2008 წელს რუსეთი უფრთხოდა სწორედ დასავლეთის სამხედრო ჩარევას. ამიტომაც წერენ მოსკოვში თავიდან სამხედრო დოქტრინას და ბირთვული იარაღის გამოყენებაზეცაა ლაპარაკი, რა თქმა უნდა, არა საქართველოს წინააღმდეგ.
– სიმართლე გითხრათ, მე მგონია, სწორედაც რომ საქართველოს წინააღმდეგ.
– გამოიყენებენ, თუ დასავლეთი სამხედრო ძალით ჩაერთვება რუსეთ-საქართველოს კონფლიქტში. რა თქმა უნდა, რეალურად ბირთვული იარაღის გამოყენებას არავინ აპირებს. ბირთვული იარაღი საჭიროა კონფლიქტის ლოკალიზებისთვის. ქართველი სამხედროები არ იყვნენ მზად ფართომასშტაბიანი საომარი მოქმედებებისთვის, ამას აგვისტოს შემდეგ საჯაროდ ამბობდნენ ქართველი სამხედრო ხელმძღვანელები. მე მათ ვეკითხებოდი: გასაგებია, რომ ცხინვალიდან უკან დაიხიეთ, მაგრამ რატომ არ დანაღმეთ გზები-მეთქი.
– ამას ჩვენც ვეკითხებით მათ, მეტიც, რატომ არ მიაბრუნეთ ტანკის ლულები 180 გრადუსით და არ დაუშინეთ მტერს, როდესაც უკან იხევდით-თქო?
– მათ მიპასუხეს, ჩვენ არ ვემზადებოდით დანაღმვისთვისო... ფაქტია, ამის შემდეგ სამხედრო თვალსაზრისით, საქართველოს ანგარიშს აღარავინ გაუწევს.
– ბატონო გოგა, აშკარად არ მოგწონთ პასუხი.
გოგა ხაინდრავა: მინდა ვთქვა, რომ ენას ძვალი არ აქვს და ნებისმიერი რამის თქმაა შესაძლებელი, მაგრამ ადამიანებს აქვთ ყურები და მეხსიერება და გვახსოვს, რა განცხადებები კეთდებოდა 2008 წლის 8 აგვისტომდე და 8 აგვისტოს შემდეგ. ასე რომ, იმის თქმა, რომ ვინმე რაიმეს არ ელოდა, სასაცილოა. აბა, რას ელოდნენ, როდესაც ომამდე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ვითარება ყოველდღიურად იძაბებოდა?! და მთავარი საკითხი არ არის გზების დანაღმვა: არ სჭირდება სამხედრო ექსპერტობა იმის მიხვედრას, რომ, თუკი 2008 წლის 8 აგვისტოს დაიწყო რუსული ინტერვენცია როკის გვირაბიდან, მაშინ მთავარი დარტყმის მიმართულება რატომ იყო ცხინვალი და არა როკის გვირაბისკენ მიმავალი ერთადერთი გზა, საიდანაც შეეძლოთ რუსეთის ჯავშანტექნიკასა და სამხედრო ძალებს საქართველოში მოხვედრა?! ეს ხელისგულზე დევს და ჩვენ ამასთან დაკავშირებით არანაირი კითხვის ნიშნები არ გვაქვს. რაც შეეხება ქართულ ჯარს: ის სამხედრო ნაწილები უკვე მესამე წელია, იმყოფებიან ერაყსა და ავღანეთში და მინდა, გითხრათ, რომ მთელი ერაყის კამპანიის განმავლობაში, რომელშიც 3 000 ქართველი სამხედრო იღებდა მონაწილეობას, ჩვენ დავკარგეთ მხოლოდ ორი ადამიანი, მაშინ, როდესაც ცხინვალის დღენახევრიან ოპერაციაში – 400 ადამიანი. ასე რომ, აქ ლაპარაკია არა იმაზე, შეუძლიათ თუ არა ქართველ ჯარისკაცებს ომი, არამედ იმაზე, რომ საომარ მოქმედებებს ხელმძღვნელობდნენ თბილისის მერი, კულტურისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრები და სამხედროებს უკავშირდებოდნენ მობილური ტელეფონებით. ამ თემაზე საინტერესო ანალიზი გაკეთდა საქართველოში. გირჩევთ, გაეცნოთ, განსაკუთრებით, გენერალ ყარყარაშვილის მიერ გაკეთებულ ანალიზს. რაც შეეხება მცირერიცხოვნობას: შეგახსენებთ, რომ ფინეთის ჯარი ასჯერ მცირე იყო, თუმცა შეაჩერა რუსეთის ჯარები და დაამარცხა საბჭოთა კავშირი, ის საბჭოთა კავშირი, რომელმაც შემდეგ ომი გერმანიას მოუგო.
– როგორც მახსოვს, ფინელებს მაშინ კარგი გენერალი ჰყავდათ.
გოგა ხაინდრავა: ჩეჩნები რვა წლის განმავლობაში იბრძოდნენ და იმდენი ჯარი, რაც რუსეთს ჩეჩნეთში ჰყავდა, საქართველოში არ შემოუყვანია.
– პაველ ევგენიევიჩ, თუ ქართული ჯარი არ არის არანაირი ფაქტორი არათუ რუსეთისთვის, დედამიწაზე მღოღავი ჭიანჭველისთვისაც კი, მაშინ რატომ ისმის მოსკოვიდან შეშფოთებული განცხადებები, რომ საქართველო აძლიერებს სამხედრო პოტენციალს?
პაველ ფელგენგაუერი: ეს ერთ-ერთი არგუმენტია იმისთვის, თუ რატომ უნდა განხორციელდეს სამხედრო დარტყმა. სიმართლე გითხრათ, ბატონი ხაინდრავას მსგავსად, მეც გამაოცა ქართული სამხედრო ხელმძღვანელობის ცუდად გააზრებულმა მოქმედებებმა. ყარყარაშვილის დასკვნაც წავიკითხე და საერთოდ, ბევრ რამეს ვკითხულობ. ჩვენ არ ჩავუღრმავდებით სამხედრო ანალიზს, მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, დღეს ქართულ სამხედრო პოტენციალს რუსეთში სერიოზულად არ განიხილავენ. ამბობენ, რომ ძლიერდებაო, მაგრამ არა შიშის გამო, ეს უბრალოდ არგუმენტია: არ არის საჭირო, დავაცადოთ გაძლიერება, მანამდე უნდა დავარტყათო. წელს უკვე გავიდა საომარი მოქმედებების სეზონი, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ომის საფრთხე აღარ არსებობს. პოლიტიკური პრობლემების მოგვარება შეუძლებელია, მაგრამ დასავლეთმა და საქართველომ ყველაფერი უნდა გააკეთონ, რომ სიტუაციის სტაბილიზაცია მოხდეს. ომს არასდროს მოაქვს სიკეთე.
– აგვისტოს ომმა ვის რა სიკეთე მოუტანა?
პაველ ფელგენგაუერი: ვიღაც-ვიღაცეებმა ფული იშოვეს.
– ვის გულისხმობთ? რომელი მხრიდან?
გოგა ხაინდარავა: ორივე მხრიდან.
პაველ ფელგენგაუერი: ორივე მხარეს არიან ადამიანები, რომლებსაც შეუძლიათ ომში ფულის შოვნა.
– იცით, რომ ენდი გარსია თამაშობს მიხეილ სააკაშვილის როლს აგვისტოს ომის ქართული ვერსიით გადაღებულ ფილმში?
პაველ ფელგენგაუერი: გაუმართლა ბატონ სააკაშვილს.
– გაუმართლა?
– ეს იციან მოსკოვში და ბრაზდებიან, რომ ჩვენ არ გამოგვივიდა კარგი ფილმის გადაღება.
– პუტინსაც უნდოდა, რომ მისი როლი ენდი გარსიას ეთამაშა?
– ეს კითხვა ბატონი ხაინდრავასია, იმიტომ რომ ის კინორეჟისორიცაა.
– ვკითხავ აუცილებლად. კითხვა არ დამისრულებია: ჩვენთან იმედოვნებენ, რომ ისტორიაში დარჩება ეს ფილმი და არა ტალიავინის კომისიის დასკვნა. როგორც სამხედრო ექსპერტი, რას იტყვით, ფილმები წმენდენ ნამუსს წაგებული ომების გმირებს?
– რა თქმა უნდა, ეს მნიშვნელოვანი ფაქტია, იმიტომ რომ, რუსეთისა და საქართველოს გარდა, დანარჩენი მსოფლიოსთვის ეს კონფლიქტი პერიფერიაზეა. მათთვის ეს მხოლოდ ეგზოტიკაა. 2008 წლის აგვისტოში საქართველო მოხვდა პირველი ამბების ბლოკში, მაგრამ ახლა კი დიდი ხანია, აღარ უხსენებიათ. ეს ფილმი, რა თქმა უნდა, მიიპყრობს სახალხო ყურადღებას, თუმცა დიდი ხნით არა, მაგრამ საქართველოსთვის ეს მაინც იქნება რაღაც ყურადღების მიპყრობის საშუალება.
გოგა ხაინდრავა: კინო სულ რაღაც ერთ კვირას გადის კინოთეატრებში, ამასთან ჯერ არავინ იცის, როგორი გამოვა. თუ ეს იქნება ტყუილი, მისი ღირებულება ნული იქნება, თუ ეს სიმართლეა და გარსია ითამაშებს სააკაშვილს სამდღიანი ომის დროს, მაშინ ის უნდა ღეჭავდეს ჰალსტუხს და გაურბოდეს რუსული თვითმფრინავის ჩრდილს.
– ასეთი სცენები, წინასწარი ინფორმაციით, ფილმში არ იქნება.
გოგა ხაინდრავა: ბევრი ფილმია გადაღებული ვიეტნამისა თუ მეორე მსოფლიო ომის შესახებ, მაგრამ ამას არ შეუსრულებია არანაირი გადამწყვეტი როლი.
– რაკი ფილმებზე ჩამოვარდა ლაპარაკი, პაველ ევგენიევიჩ, კუსტურიცამ რატომ თქვა უარი აგვისტოს ომის რუსული ვერსიის გადაღებაზე?
პაველ ფელგენგაუერი: კუსტურიცა ბევრს სვამს და ხან უარს ამბობს. მისმა უარმაც გაღიზიანება გამოიწვია მოსკოვში.
გოგა ხაინდრავა: მგონი, „ზაკუსკა“ არ გეყოთ და იმიტომ თქვა უარი. ჩვენ, ხომ ხედავთ, „ზაკუსკა“ გვეყო, თქვენ – არა, ამიტომ ჩვენს ფილმს გადაიღებენ, თქვენსას – არა.
– პაველ ევგენიევიჩ, უკრაინის არჩევნების შედეგები შეასრულებს ფაქტორის როლს საქართველოსთან საომარი მოქმედებების განახლების თვალსაზრისით?
პაველ ფელგენგაუერი: უკრაინასთან ომისთვის რუსეთი მზად არ არის, თუმცა ეს მაინც არ არის არგუმენტი. მაგალითად, თავისი გენერლები ჰიტლერს ეუბნებოდნენ, რომ საბჭოთა კავშირთან ომისთვის 1944 წლისთვის იქნებოდნენ მზად, მაგრამ ჰიტლერმა ომი ადრე დაიწყო. თუმცა საქართველოსთან ომისთვის რუსეთის ჯარი მზადაა. რაც შეეხება უკრაინას: მოსკოვში იმედოვნებენ, რომ უკრაინაში გაიმარჯვებს ის ლიდერი, ვისთანაც მოსკოვს შეეძლება მუშაობა. თავის დროზე იმედი ჰქონდათ, რომ თბილისშიც გაიმარჯვებდა ჯანსაღი ძალა, მაგრამ თბილისში საერთოდ არაფერი გამოვიდა. ახლა მე ვერ ვხედავ პირდაპირ კავშირს უკრაინაში არჩევნებსა და საქართველოს ბედს შორის. უკრაინის ხელისუფლებაში ტიმოშენკოს მოსვლამ შეიძლება, ხელი შეუწყოს რუსეთს, რომ მოახდინოს საქართველოს იზოლირება პოსტსაბჭოთა სივრცეში.
– სწორედ ამას გეკითხებოდით: ამ არჩევნების პოლიტიკური შედეგი გაუხსნის ხელ-ფეხს რუსეთს საქართველოსთან მიმართებაში?
გოგა ხაინდრავა: პაველ ევგენიევიჩ, ვფიქრობ, რუსეთის ხელისუფლებაში ძალიან ორიგინალური დამოკიდებულება აქვთ ჯანმრთელობისადმი: თუ ჯანმრთელი ძალა იანუკოვიჩია, ეს ძალიან ორიგინალური შეხედულებაა.
პაველ ფელგენგაუერი: მე არ ვაგებ პასუხს რუსეთის ხელისუფლების აზრზე. რაც შეეხება თქვენს შეკითხვას: იქ ლაპარაკია არა ანტიდასავლურ კანდიდატზე, არამედ იმაზე, რომ იუშჩენკო მეგობრობდა სააკაშვილთან.
– ტიმოშენკოც მეგობრობდა სააკაშვილთან და, თუ არ ვცდები, რუსეთში ფილმიც გადაიღეს ტიმოშენკოსა და სააკაშვილის შესახებ?
პაველ ფელგენგაუერი: მე ვერ ვხედავ პირდაპირ კავშირს, თუმცა მოსკოვს შეუძლია ასეთი კომენტირება: უკრაინაში მოიშორეს იუშჩენკო, აირჩიეს ჯანსაღი ძალა, ქართველებიც ასე უნდა მოიქცნენ და უნდა მივეხმაროთ მათ, თუ თვითონ ვერ ხვდებიან, რა უნდა გააკეთონო.
– როგორი ზამთარი ელის დასავლეთს?
– ევროპაში უკვე ბევრი გაზია და რუსეთის გაზი ძველებური რაოდენობით აღარ სჭირდებათ. ის საფრთხე, რომ ევროპა რუსეთის გაზზე იქნებოდა დამოკიდებული, აღარ არსებობს. უფრო მეტი თხევადი გაზი შეაქვთ ევროპაში, მალე თავისი გაზის დამუშავებასაც დაიწყებენ და რუსული იდეა, რომ ევროპა გაზით გააკონტროლოს, საპნის ბუშტივით გასკდა. რუსეთი იქნება მნიშვნელოვანი მიმწოდებელი ევროპისთვის, მაგრამ დასავლეთს მხოლოდ გაზით ვერ უკარნახებს თავის პირობებს. თუ კიდევ ერთ კონფლიქტს მოაწყობს გაზის მაგისტრალის გადაკეტვით, ამით თავის თავს უფრო მეტ ზიანს მიაყენებს.
– ბატონო გოგა, ესე იგი, რუსეთს უფრო მეტი დრო ექნება, რომ ჩვენ კიდევ ერთხელ დაგვნაყოს და მთელი თავისი ჯავრებიც ჩვენზე ამოიყაროს?
გოგა ხაინდრავა: ბოლო 600 წელია, ჩვენ ამ რეჟიმში ვართ და უცნობია, რა იქნება შემდეგ. ის, რასაც რუსეთმა სააკაშვილის რეჟიმის მეშვეობით მიაღწია, საკმარისიცაა. ის, თუ როგორ განვითარდება მოვლენები მომავალში, დამოკიდებულია არა საქართველოზე, არამედ მსოფლიო პოლიტიკურ კონიუნქტურაზე.