სულთანიშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი სულთანი, რომელიც წარმოიშვა არაბულ ქვეყნებში და მეფის ტიტულის აღმნიშვნელია.

1569 წლის ყმების შეწირულობის წიგნში, რომელიც კახთა მეფეს, ლეონ მეორეს მცხეთის სვეტიცხოვლის ეკლესიისადმი მიუცია, მოიხსენიება ღანუკელი სულთანა.

ბასილა, გიორგი და კაცია სულთანიშვილები მოიხსენიებიან 1743 წლის ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში, რომელსაც იასე საგინაშვილი აძლევს თავის ძმისწულს, როსტომ ბეჟანიშვილს.

საქართველოში 633 სულთანიშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 363, ონში – 98, რუსთავში – 62. არიან სხვაგანაც.

ზაზაშვილი – ზაზიკაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ზაზა, რომელიც ებრაული წარმოშობისაა და ქართულად სიუხვეს, ბრწყინვალეს ნიშნავს.

ამირა ზაზაშვილი, ვახუშტისა და ასლამაზის ყმა, მოიხსენიება 1883 წლის ყმების ნუსხაში, რომელიც სელიმხანა მელიქსეთაშვილის სახელზე იყო გაცემული.

ზაქუმბეგ ზაზაშვილი 1680-1716 წლებში მოიხსენიება ავთანდილ დიასამიძის სახელზე გაცემული ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში.

ამავე ძირისაა გვარები: ზაზაძე, ზაზიაშვილი, ზაზიკაშვილი.

საქართველოში 647 ზაზაშვილი ცხოვრობს: ადიგენში 241, თბილისში – 151, თელავში – 64. არიან სხვაგანაც.

ბაბაჯანაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ბაბაჯანა, რომელიც შედგენილი სახელია.

1721 წელს ლუარსაბ ვარაზაშვილის ყმად მოიხსენიება ბერუა ბაბაჯანაშვილი.

საქართველოში 23 ბაბაჯანაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 8, ლაგოდეხში – 4, გარდაბანში – 3. არიან სხვაგანაც.

ბერძენაშვილი

გვარის ფუძეა ეთნონიმად ქცეული სახელი ბერძენი. ასევე, გვხვდება მეტსახელი ბერძენა.

1721 წელს ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში მოიხსენიება ვინმე ბერძენა ჯვარშეიშვილი.

1638 წელს მოსე მაღალაძის მიერ თავის განაყოფ სახლთუხუცეს გიორგი მაღალაძისთვის მიცემულ ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში მოიხსენიება ვინმე ბერძენა.

1721 წელს ალგეთში ცხოვრობდა აზნაური ოთარ ბერძენაშვილი, რომელიც სახლთუხუცესი და თავად ამილღაბარ გოსტაბაშვილის მემამულე იყო.

იორდანე ბერძენაშვილი 1843 წელს ცხოვრობდა ყვარელში.

ამავე ძირისაა გვარები: ბერძენიშვილი, ბერძენიძე, ბერძენაძე, ბერძული.

საქართველოში 2 662 ბერძენაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 1 050, ჩოხატაურში – 319, რუსთავში – 146. არიან სხვაგანაც.

აფხაზიშვილი – აფხაზაშვილი

აფხაზი – ტომის აღმნიშვნელი სიტყვაა, აქედან კი მომდინარეობს გვარები: აფხაზი, აფხაზავა, აფხაზიშვილი, აფხაზაშვილი.

„სატომო სახელთაგან ზოგი ისევე წმინდა ფუძით გვხვდება გვარად, როგორც ხელობის აღმნიშვნელი სიტყვები, მაგალითად: აფხაზი, ბერძენი, დვალი, ლაშხი, მესხი, სვანი და ასე შემდეგ“.

„თავადი აფხაზიშვილი – ესენი არიან აფხაზეთიდან მოსულნი, ოდეს იწყეს მამადინობა აფხაზთა. ესენი მოვიდნენ კახეთსა და მეფემან თეიმურაზ მიიღო თავადობისა ხარისხითა აფხაზად წოდებულნი, რომელნიც იწოდებიან აწ აფხაზისშვილებად და უბოძა კარდენახს სახასო მამულნი და ყმანი და მუნ სცხოვრობენ. მუნ ჟამიდან წელსა 1636-სა არიან ერთ სახლად“.

ალგეთში, დვალათას ხევის მარჯვენა მხარეს, ბოღრანეთის სამხრეთით, ხორბუკის აღმოსავლეთ-ჩრდილოეთით, 1654 წელს მოიხსენიება მებატონე აფხაზი.

საქართველოში 151 აფხაზიშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 101, გარდაბანში – 28, გურჯაანში – 9. არიან სხვაგანაც.

95 აფხაზაშვილი.

ჯანიკაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ჯანიკა.

ჯანიკაშვილები, როგორც გოსტაშაბიშვილების ყმები, 1661 წლის ყმისა და მამულის ნასყიდობის წიგნში არიან მოხსენიებულნი.

საქართველოში 396 ჯანიკაშვილი ცხოვრობს: სიღნაღში – 162, თბილისში – 117, რუსთავში – 48. არიან სხვაგანაც.

ქავთარაშვილი – ქავთარიშვილი – ქავთარაძე

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ქავთარა. ქავთარ სპარსული სიტყვაა და მტრედს ნიშნავს.

ამავე ძირისაა გვარი ქავთარაძე.

ქავთარაშვილების ერთი შტო ბარათაშვილებიდან მომდინარეობს.

1721 წლის აღწერით, მარიამ ქავთარაშვილს ნაქურდევში ჰყოლია ყმა.

საქართველოში 600 ქავთარაშვილი ცხოვრობს: ახმეტაში – 478, ყაზბეგში – 50, თბილისში – 32. არიან სხვაგანაც.

60 – ქავთარიშვილი.

ტუხაშვილი – ტუხიაშვილი

– ტუხიშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ტუხა, ტუხია.

1636 წელს მოიხსენიება პაპუნა ტუხაშვილი.

1676 წლის ყმის ნასყიდობის წიგნში, რომელიც დურმიშხან ფილავან-ხოსროშვილს პაპუნა გოსტაშაბიშვილისთვის მიუცია, მოხსენიებულია სიყმია ტუხაშვილი.

ამავე ძირისაა გვარები: ტუხაშვილი, ტუხიშვილი, ტუხიაშვილი.

საქართველოში 1 095 ტუხაშვილი ცხოვრობს: სიღნაღში – 405, თბილისში – 260, დედოფლის წყაროში – 116.  არიან სხვაგანაც.

123 – ტუხიაშვილი.

44 – ტუხიშვილი.

მორთულაძე – მორთულაძეშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი მორთულა.

არსებობს მოსაზრება, რომლის მიხედვით, დასავლეთ საქართველოდან გადმოსული მორთულაძეები გვარად მორთულაძეშვილები გახდნენ.

1823 წელს ვაშლოვანში მოიხსენიება აზნაური მორთულაძეშვილი ოჯახითურთ.

საქართველოში 395 მორთულაძე ცხოვრობს: ბათუმში – 71, ქედაში – 52, ქობულეთში – 13. არიან სხვაგანაც.

თათრიშვილი – თათარაშვილი

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი თათრა, თათარა.

თათარა მომდინარეობს სხვა ტომის, თათრის სახელწოდებიდან.

ამგვარად ნაწარმოები გვარებია: არაბიძე, ოსაძე, ჩერქეზია.

გადმოცემის მიხედვით, თათარაშვილების ადრინდელი გვარი ქავთარაძე იყო. ერთ-ერთი ქავთარაძე თათრებს მთიულეთიდან გაუტაცებიათ. დიდი ხნის შემდეგ მას ტყვეობიდან დაუღწევია თავი და მცხეთაში დასახლებულა. ამის გამო მის შთამომავლებს გვარად თათრიშვილი, მოგვიანებით კი თათარაშვილი მიუღიათ. ისინი სოფელ დიდ დაღეთში ცხოვრობდნენ.

კუმისიდან დიდ ენაგეთში საცხოვრებლად გადასულა მიხეილ ჯაშიაშვილის სიძე, პაშა თათარაშვილი.

ამავე ძირისაა გვარები: თათარაძე, თათარაიძე.

საქართველოში 858 თათრიშვილი ცხოვრობს.

1 537 – თათარაშვილი.

200 – თათარიშვილი.

ზედელაშვილი

გვარის ფუძეა მეტსახელი ზედელა.

1721 წელს ენაგეთში მოიხსენიება ოთარა გერმანოზიშვილის ყმა, გიორგი ზედელაშვილი.

საქართველოში 876 ზედელაშვილი ცხოვრობს: სიღნაღში – 278, თბილისში – 190, რუსთავში – 106. არიან სხვაგანაც.

თვალიაშვილი 

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი თვალია.

იაკობ თვალიაშვილი 1791 წლის დამლევს მოიხსენიება მღვდელი კოკარასშვილის მიერ როსტომ და გიორგი დავითაშვილებისთვის მიცემულ პირობის წიგნში.

ამავე ძირისაა გვარები: თვალაძე, თვალაშვილი, თვალავეიშვილი, თვალავაძე, თვალთვაძე, თვალოძე.

საქართველოში 714 თვალიაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 206, გორში – 116, ახმეტაში – 75. არიან სხვაგანაც.

აკადემიკოს იაკობ ახუაშვილის მიერ მოწოდებული მასალების მიხედვით